بزرگنمايي:

کرمان رصد - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
فرهاد فخرآبادی| سیدامیر خرم، تحلیلگر سیاسی و عضو سابق شورای مرکزی نهضت آزادی در گفت‌وگویی که با خبرنگار هم‌میهن داشت، معتقد است روند حمله تندروها به دولت چهاردهم با حذف عبدالناصر همتی و محمدجواد ظریف متوقف نخواهد شد و آنها حمله را تا جایی ادامه می‌دهند که پزشکیان وادار به استعفا شود تا گزینه مطلوب خودشان در قدرت قرار بگیرد. 
‌تحلیل شما از حذف محمدجواد ظریف و عبدالناصر همتی چیست و جریانی که اینها را حذف کرده، تا کجا پیش خواهد رفت؟ گفته شده این جریان به زودی سراغ شخص مسعود پزشکیان هم خواهند آمد و به او هم حمله می‌کنند؟
یک‌سری هستند که مخالفت‌شان از سر دلیل است اما یک‌سری هستند مخالفت‌شان از سر علت است. دلیل مبتنی بر منطق و استدلال است اما علت مبتنی بر منافع است. جریانی که در انتخابات اخیر شکست خورد، دلیلی برای مخالفت با این دولت ندارد، بلکه علت دارد. علتش هم این است که منافعش به خطر افتاده است. اما نکته‌ای که می‌خواهم بگویم این است که اگر حذف آقایان ظریف و همتی همین نکته را برای آقای پزشکیان روشن کرده باشد؛ به نظرم ارزش این را دارد که ایشان در تعریفش از وفاق و نحوه برخوردش با جریان‌های سیاسی، بازنگری کنند. اما مشکل خیلی فراتر از حذف این دو نفر است. در داخل کشور با جریانی مواجه هستیم که به غیر از منافع خودش، هیچ چیز دیگری برایش اهمیت ندارد.
در یک کلام، آن جریانی که مخالفتش از سر علت است، از شما استدلال نمی‌خواهد، بلکه امتیاز می‌خواهد و این امتیازدهی حد یقف ندارد. آقای پزشکیان باید به جریان‌های سیاسی داخلی کشور و مردمی که به ایشان رای دادند، نشان دهد که کجا می‌خواهد بایستد و دیگر از آنجا عقب‌تر نمی‌رود. باید نشان دهد که بر سر اصولی که بیان کرده، ایستاده و معامله نکند. حمله به پزشکیان، می‌تواند آخرین قدم باشد. حذف آقایان همتی و ظریف به فاصله یک روز، معنادار است. آقای پزشکیان، سعی خودش را بر دو چیز گذاشته بود.
اول، بهبود بخشیدن به وضعیت اقتصادی و دوم گشودن راهی برای مذاکره و گفت‌وگو با دنیای خارج و بهبود دیپلماسی. آقای همتی بخش اول را راهبری می‌کرد و آقای ظریف با حضورشان در مجامعی مانند داووس، نشان دادند که بخش دوم را در کنار وزارت خارجه راهبری می‌کنند که آقای پزشکیان بتواند با توسل به بهبود در روابط خارجی، در وضعیت اقتصادی هم بهبود ایجاد کند.
زدن این دو نفر به فاصله 24ساعت، نشان می‌دهد که جریان مقابل علاقه‌مند نیست که آقای پزشکیان در کاری که شروع کرده، موفق باشد. به نظرم این سنگ‌اندازی‌ها چه از سمت مجلس، چه از سوی شوراهای عالی و چه از جایگاه نماز جمعه و هر مرکز دیگری که برایشان مقدور باشد، ادامه خواهد داشت. قصد دارند، آنقدر این سنگ‌اندازی را ادامه دهند که آقای پزشکیان، عطای این کار را به لقایش ببخشد، این ردا را از تنش دربیاورد و کنار برود. از سوی دیگر، می‌خواهند مردم را از اصلاح درون ساختار ناامید کنند. 
‌یعنی نظرتان این است که این ماجرا را اینقدر ادامه خواهند داد تا منجر به استعفای پزشکیان شود؟ 
اگر این پیش‌فرض را بپذیریم که مخالفت آنها با پزشکیان براساس علت است، بنابراین، نیمه‌ی راه ماندن بی‌دلیل و منطق است، قاعدتاً کاری را که شروع کرده‌اند باید تا انتها پیش ببرند. انتهای این کار هم این است که آقای پزشکیان زمین بخورد، استعفا دهد؛ انتخابات زودرس برگزار کنند و کاندیدای آن جریان را بیاورند در یک انتخابات با حضور حداقلی مردم به قدرت برسانند. به اعتقادم دنبال این هستند که این مسیر را تا انتها پیش ببرند، مگر اینکه نیروهای بازدارنده جلوی آنها را بگیرند و اجازه ندهند بیش از این جلو بیایند. 
‌به نیروهای بازدارنده اشاره کردید. در همین هفته، رهبری در دیدار با کارگزاران نظام از مسعود پزشکیان حمایت کردند. به نظر شما این حمایت از سوی رهبری می‌تواند در کنترل ماجرا تاثیری بگذارد؟ 
به اعتقاد من، با عدد و رقم روشن کنند که کشور در بحرانی‌ترین وضعیت در تمام سال‌های پس از انقلاب قرار دارد، ما در هیچ دوره‌ای پس از انقلاب با بحران‌هایی مانند امروز مواجه نبوده‌ایم. امروز ما با بحران‌های داخلی مانند ناترازی در انرژی، وضعیت وخیم محیط زیست، بحران شدید اقتصادی و چه فشارهای شدید بین‌المللی روبه‌رو هستیم؛ از سوی دیگر عدم اعتماد مردم و کاهش پشتوانه مردمی هم وجود دارد.
این سه عامل، شدیدترین وجه در سال‌های پس از انقلاب قرار دارد. یک موقعی هست که شما از یک مشکل صحبت می‌کنید، اما الان صحبت از یک مشکل و معضل نیست؛ ما داریم از بود و نبود حرف می‌زنیم. ما در دهه‌های پیش، عمق مسائل و مشکلات‌مان اینها نبود و اصلاً بحث موجودیت نظام مطرح نبود. اما الان به جایی رسیده‌ایم که بحران‌های ما پشت مسئله بود و نبود نظام پنهان شده‌اند. 
‌چقدر خود مسعود پزشکیان را می‌توان در ایجاد این وضعیت سیاسی مقصر دانست؟ اگر وفاق را نوع دیگری اجرا می‌کرد و به تندروها میدان نمی‌داد، تاثیری در ماجرا نداشت؟ 
در سلامت نفس آقای پزشکیان کوچکترین تردیدی ندارم و از اینکه در جریان انتخابات مُبَلِغ ایشان بودم احساس پشیمانی نمی‌کنم و هنوز هم اعتقاد دارم که کار درستی کرده‌ام. یک فرآیندی باید طی می‌شد. این فرایند سه مرحله داشت. گام اول با دولت اصلاحات و آقای خاتمی شروع کردند تا کشور را از بحران نجات دهند و وضعیت را بهبود بخشند. گام دوم در دولت اعتدال بود که باید این مسیر ادامه پیدا می‌کرد.
گام سوم دولت وفاق است. این سه‌گام باید طی می‌شد تا اتمام حجت شود. به اعتقاد من، آقای پزشکیان این نکته را هم برای رهبری و هم برای نیروهای رقیب خودشان روشن کند که شکست این دولت، شکست آقای پزشکیان نیست، حتی شکست نیروهای سیاسی حامی ایشان هم نیست. شکست این دولت، نشانه شکست نظام در فرایند خوداصلاحی است. من متاسفم که بگویم خودم با اینکه یک اصلاح‌طلبم، دارم به این جمع‌بندی می‌رسم که قدرت نیروهای تمامیت‌خواه در درون نظام اینقدر زیاد شده که امکان اصلاح را گرفته‌اند. 
‌محور حمله نیروهای تمامیت‌خواه در ادامه چگونه خواهد بود؟ آیا ممکن است محور این حمله‌ها و فشارها روی مباحث اجتماعی مانند حجاب و فیلترینگ برود؟
این به تکاپوی واحدهای مختلف در دولت برمی‌گردد. مثلاً در وزارت کشور خیلی به دست و پای آقای پزشکیان نخواهند پیچید زیرا در آنجا نیروهای رقیب آقای پزشکیان حضور دارند. محور فشار روی آقای پزشکیان، جاهایی خواهد بود که ایشان تلاش می‌کند از آنها وضعیت را بهبود ببخشد که این نهادها دو قسمت هستند. اولین موضوع بحث اقتصادی و دومین محور بحث دیپلماسی است.
برای اینکه آقای پزشکیان می‌داند بدون گشایش در وضعیت دیپلماسی، گشایشی در وضعیت اقتصادی ایجاد نخواهد شد. بنابراین فشارشان را روی این محورها می‌گذارند تا گشایشی حاصل نشود. هیچ بعید نیست چنین کاری را انجام دهند. اینها نه‌تنها قصد دارند که قدرت چانه‌زنی آقای پزشکیان در بالا را بگیرند، بلکه می‌خواهند فشار از پایین را هم به دولت وارد کنند؛ یعنی از بدنه اجتماعی طرفدار آقای پزشکیان بکاهند تا دولت ضعیف و ضعیف‌تر شود.
دولت ضعیف را هم راحت می‌توان همراه یا حذف کرد. بعید نمی‌دانم در مسئله حجاب یا فیلترینگ یا مسائلی مشابه همین فشارها را بیاورند و دو مسیر را بروند تا هم از کارآیی دولت در حل بحران‌ها بکاهند و هم پشتوانه مردمی پزشکیان را کم کنند. باید توجه کرد که از جمله مشخصات جریان سیاسی رقیب آقای پزشکیان این است که با تفکر ماکیاولی نگاه می‌کنند، یعنی در سیاست به‌هیچ‌وجه پایبند به اخلاقیات نیستند و هر کاری انجام می‌دهند تا به هدف برسند.
بازار