بزرگنمايي:

کرمان رصد - ایسنا / یک مطالعه جدید با بهره‌گیری از یک سیاست منحصر به فرد بهداشت عمومی در بریتانیا نشان داده است که دریافت واکسن زونا خطر زوال عقل را تا 20 درصد کاهش می‌دهد.
این یافته‌ها مجموعه تحقیقاتی رو به رشدی را تقویت می‌کند که این واکسن را با تعداد کمتری از موارد زوال عقل مرتبط می‌کند.
به نقل از نیو اطلس، بیماری زونا در اثر فعال شدن مجدد ویروس «واریسلا زوستر»(varicella-zoster) ایجاد می‌شود که در بار اول باعث بروز بیماری «آبله مرغان» می‌شود و در سلول‌های عصبی به صورت مادام‌العمر خفته می‌ماند و منجر به ایجاد بثورات پوستی بسیار دردناک و تاول‌دار می‌شود.
خطر ابتلا به زونا در افراد مسن بیشتر است؛ جایی که می‌تواند شدیدتر و با احتمال بیشتری برای عوارضی مانند درد مداوم عصبی و عفونت‌های دردناک چشم باشد. به این دلایل، واکسن زونا معمولا برای بزرگسالان 50 ساله و بالاتر توصیه می‌شود.
اکنون یک مطالعه جدید به رهبری محققان دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد، شواهد قدرتمندی را به یافته‌های مطالعات قبلی اضافه کرده است که نشان می‌دهد بین تزریق واکسن زونا و کاهش خطر زوال عقل ارتباط وجود دارد.
آنها این کار را به روشی منحصر به فرد انجام دادند.
پاسال گلدستزر(Pasal Geldsetzer)، استادیار پزشکی در دانشگاه استنفورد و نویسنده مسئول این مطالعه گفت: این یک یافته واقعاً قابل توجه بود.
شواهد نشان می‌دهد که ویروس‌های هرپس که یکی از آنها زونا است، در ایجاد بیماری آلزایمر نقش دارند، اما تا به امروز، مطالعاتی که ارتباط بین واکسیناسیون زونا و خطر زوال عقل را بررسی می‌کنند، فقط وقوع زوال عقل را در افرادی که واکسن دریافت کرده‌اند، در مقایسه با کسانی که واکسن دریافت نکرده‌اند، مقایسه کرده‌اند.
این مطالعات، دریافت واکسن زونا را با نرخ کمتر زوال عقل مرتبط کرده‌اند. با این حال، آنها با یک سوگیری گیج‌کننده و بزرگ همراه شده‌اند؛ اینکه افرادی که واکسینه می‌شوند نیز به روش‌هایی که اندازه‌گیری آن دشوار است، بیشتر مراقب سلامتی خود هستند و عواملی مانند رژیم غذایی و ورزش که بر خطر زوال عقل تأثیر می‌گذارند، در پرونده‌های سلامت گنجانده نشده‌اند.
گلدستزر می‌گوید: همه این مطالعات از این مشکل اساسی رنج می‌برند که افرادی که واکسینه می‌شوند، رفتارهای سلامتی متفاوتی نسبت به افرادی که واکسینه نمی‌شوند، دارند. به طور کلی، به نظر می‌رسد که آنها شواهد کافی برای ارائه هیچ توصیه‌ای ندارند.
کشور ولز اجرای برنامه واکسیناسیون زونا را از اول سپتامبر 2013 آغاز کرده است. بنابراین انجام مطالعه در این کشور مشخص کرد که هر فردی که در آن تاریخ 79 سال سن داشته، یعنی متولدین 2 سپتامبر 1933 به بعد، حداقل به مدت یک سال واجد شرایط دریافت واکسن هستند.
ولز با تنظیم این معیارهای واجد شرایط بودن، به طور ناخواسته یک آزمایش شبه طبیعی و منحصر به فرد ایجاد کرده است. به همین دلیل محققان می‌توانند افرادی را که بلافاصله قبل از تاریخ قطعی واجد شرایط بودن متولد شده‌اند با افراد واجد شرایطی که بلافاصله پس از آن متولد شده‌اند، مقایسه کنند.
نکته مهم این است که انتظار نمی‌رفت بین دو گروه با فاصله سنی تنها چند هفته تفاوت معنی‌داری وجود داشته باشد.
گلدستزر می‌گوید: ما می‌دانیم که اگر هزار نفر به‌ طور تصادفی در یک هفته و هزار نفر به ‌طور تصادفی یک هفته بعد از آن به دنیا بیایند، به طور متوسط ​​نباید چیزی در مورد آنها متفاوت باشد. آنها جدا از این تفاوت کوچک در سن، در باقی موارد به یکدیگر شبیه هستند. چیزی که این مطالعه را بسیار قدرتمند می‌کند، این است که اساساً شبیه به یک کارآزمایی تصادفی شده با یک گروه کنترل و یک گروه مداخله است که به اندازه کافی جوان هستند که واجد شرایط باشند.
محققان اطلاعات دقیق پرونده سلامت را از 282 هزار و 541 بزرگسالی که در ولز زندگی می‌کردند و زمانی که برنامه واکسن زونا در این کشور شروع شد، تشخیص زوال عقل نداشتند، به دست آوردند. شرکت کنندگان به مدت هفت سال تحت نظر قرار گرفتند و محققان نتایج سلامتی افرادی را که واجد شرایط دریافت واکسن بودند، مقایسه کردند.
سرانجام مشخص شد که تا سال 2020، یک نفر از هر هشت شرکت کننده (در آن زمان در سن 86 و 87 سالگی) به زوال عقل مبتلا شده بود. با این حال، محققان دریافتند که دریافت واکسن زونا احتمال تشخیص جدید زوال عقل را تا 20 درصد کاهش می‌دهد.
محققان با بررسی داده‌ها برای سایر متغیرهایی که ممکن است بر خطر زوال عقل تأثیر بگذارند، دریافتند که هر دو گروه واجد شرایط واکسن و گروه عدم دریافت واکسن، عملاً قابل تشخیص نیستند. افراد واجد شرایط برای دریافت واکسن، احتمال بیشتری برای دریافت سایر واکسن‌ها یا درمان‌های پیشگیرانه نداشتند، همچنین احتمال ابتلا به سایر بیماری‌های رایج سلامتی مانند دیابت، بیماری قلبی و سرطان در آنها کمتر بود. در واقع کاهش در تشخیص زوال عقل تنها تفاوت بین آنها بود.
گلدستزر می‌گوید: به دلیل روش منحصر به فرد تولید واکسن، سوگیری در تجزیه و تحلیل بسیار کمتر از حالت معمول است.
محققان که مصمم بودند در مورد متغیرها همه راه‌ها را بررسی کنند، از روش‌های جایگزین برای تجزیه و تحلیل دقیق داده‌های خود، با استفاده از محدوده‌های سنی مختلف یا برای مثال، نگاه به مرگ‌های منتسب به زوال عقل استفاده کردند.
ارتباط بین واکسیناسیون و میزان کمتر ابتلا به زوال عقل مشهود بود. آنها همچنین به تفاوت قابل توجهی در اثر واکسن بر زوال عقل بین دو جنسیت اشاره کردند که زنان بیشتر از مردان از آن سود می‌برند. محققان هنوز نمی‌دانند که چرا این اتفاق افتاده است، اما احتمال می‌دهند که یک دلیل ممکن است این باشد که زنان نسبت به مردان واکنش قوی‌تری به واکسن‌ها نشان می‌دهند.
یافته‌های این مطالعه نظرات کارشناسانی را جلب کرده است که در این تحقیق شرکت نداشته‌اند.
دکتر هنری بروداتی(Henry Brodaty)، استاد سالمندشناسی و سلامت روان و یکی از مدیران مرکز پیری سالم مغز(CHeBA) در دانشگاه نیو ساوث ولز گفت: مدتی است که شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افراد مسن‌تری که واکسن‌های خود را دریافت می‌کنند، به طور کلی، کمتر به زوال عقل مبتلا می‌شوند. این بهترین شواهدی است که هنوز برای نشان دادن این موضوع وجود دارد.
وی افزود: تحقیقات آینده مشخص خواهد کرد که آیا واکسن جدید شینگریکس(Shingrix) با ویروس غیر زنده همان مزیت را به همراه خواهد داشت و آیا ایمن سازی در سنین پایین‌تر نیز ممکن است به همان اندازه مؤثر باشد؟
نکته آخر نکته مهمی است. واکسن قدیمی زوستاواکس(Zostavax) که اکنون منسوخ شده است و از سال 2020 در کشورهای توسعه یافته تزریق نمی‌شود، از یک شکل زنده ضعیف شده ویروس که باعث زونا می‌شود، در یک دوز استفاده می‌کرد. این واکسن یک ابتلا و عفونت واقعی زونا را تقلید می‌کرد تا به سیستم ایمنی بدن یاد دهد که چگونه با آن مبارزه کند.
این واکسن کمتر از واکسن جدید مؤثر بود و محافظت از آن در برابر زونا به مرور زمان کاهش یافت. ضمن اینکه زوستاواکس را نمی‌توان به افراد دارای نقص ایمنی تزریق کرد، چرا که حاوی یک ویروس زنده است.
در مقابل، واکسن جدید شینگریکس حاوی ویروس زنده نیست. در عوض، از تکه‌ای از ویروس زونا (یک پروتئین) به همراه یک ماده تقویت‌کننده به نام «یاور» برای ایجاد یک پاسخ ایمنی قوی استفاده می‌کند که به بدن می‌آموزد که بدون خطر ابتلا به عفونت واقعی، ویروس را بشناسد و به آن واکنش نشان دهد.
این واکسن حتی در افراد مسن‌تر نیز از واکسن زوستاواکس بسیار مؤثرتر است و محافظت طولانی‌تری ارائه می‌دهد و می‌تواند در بزرگسالان با سیستم ایمنی ضعیف نیز استفاده شود. این واکسن در دو دوز با فاصله بین دو تا 6 ماه تزریق می‌شود.
به غیر از استفاده از واکسن ویروس زنده، کارشناسان به محدودیت‌های دیگری در این مطالعه اشاره کرده‌اند.
دکتر جوزف دویل(Joseph Doyle)، استاد بیماری‌های عفونی در دانشگاه موناش و رئیس انجمن بیماری‌های عفونی استرالیا(ASID) می‌گوید: این مطالعه یک طرح شهودی داشت، بنابراین باید در فرض اینکه خود واکسن باعث این کاهش در تشخیص زوال عقل شده است، محتاط باشیم و تعیین کنیم که آیا یک رابطه علّی وجود دارد یا خیر.
به طور کلی، واکنش‌ها به این مطالعه مثبت بوده است.
پروفسور تیسا ویجراتنه(Tissa Wijeratne)، متخصص مغز و اعصاب و یکی از بنیان‌گذاران روز جهانی مغز در فدراسیون جهانی نورولوژی گفت: این یک یافته برجسته در سلامت مغز و پیشگیری از بیماری است که از درک در حال ظهوری حمایت می‌کند که عفونت‌ها به‌ویژه ویروس‌های نوروتروپیک مانند «واریسلا زوستر» می‌توانند به زوال عصبی طولانی مدت کمک کنند. این یافته‌ها یکی از مهم‌ترین پیام‌های کمپین‌های روز جهانی مغز را تقویت می‌کند، مبنی بر اینکه پیشگیری از همه چیز مهمتر است.
آنچه از مطالعه حاضر مشخص نیست، این است که چگونه واکسن زونا اثر محافظتی ظاهری خود را اعمال می‌کند. این موضوع برای تحقیقات آینده مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. با این وجود، یافته‌های این مطالعه که در کشورهای دیگر مانند انگلیس، استرالیا، نیوزلند و کانادا که واکسن زونای مشابهی داشتند، تکرار شده است و امیدوارکننده به نظر می‌رسد.
محققان می‌گویند اگر این یافته‌ها واقعاً صحت داشته باشند، این واکسن در پیشگیری یا به تأخیر انداختن زوال عقل نسبت به مداخلات دارویی موجود بسیار مؤثرتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود.
این مطالعه در مجله Nature منتشر شده است.