بزرگنمايي:

کرمان رصد - به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین محمد عالم زاده نوری معاون تهذیب حوزه های علمیه کشور در مدرسه مجازی "پای درس خمینی مشهد" به موضوع درآمدی بر نظام اندیشه اسلامی پرداخت و اظهار داشت: گفت‌وگوهای گوناگونی در زمینه نظام اندیشه اسلامی و ضرورت آشنایی طلاب عالمان دین و حتی سایر اقشار متدین جامعه با منظومه معرفتی دین انجام شده است و امروزه این موضوع به شکل یک گفتمان غالب و ادبیات رایج در میان جمع مؤمنین، بویژه طلاب و عالمان دینی تبدیل شده، این گفتمان بر این نکته تاکید دارد که معارف اسلامی باید به شکلی منسجم و نظام‌مند دریافت شود.
وی با بیان اینکه در تمامی متون مرتبط با تعریف مفهوم "نظام" یک نکته اساسی به عنوان محور اصلی پذیرفته شده، گفت: نظام به مجموعه‌ای از عناصر اطلاق می‌شود که با انسجام و انتظام خاص با هدف مشخصی گرد هم آمده‌اند، بنابراین در تعریف نظام نمی‌توان هدف یا غایت را نادیده گرفت، اگر غایت واضح و روشنی نباشد انتظام حقیقی نیز معنی پیدا نمی‌کند و ممکن است نوعی نظم ظاهری وجود داشته باشد مانند ترتیب الفبایی اما این نظم اعتباری است و ماهیت نظام‌مند ندارد، نظام برخلاف نظم صِرف بیانگر انسجام واقعی است که برای تحقق آن باید یک غایت مشخص در نظر گرفته شود، تا اجزای موجود در مسیر رسیدن به آن غایت هماهنگ باشند.
معاون تهذیب حوزه های علمیه افزود: این موضوع مورد تأیید اکثر صاحب‌نظرانی است که درباره نظام سخن گفته‌اند، ازاین‌رو اگر بخواهیم مفهوم نظام معارف اسلامی را بررسی کنیم باید ابتدا غایتی را که دین برای انسان و جامعه انسانی ترسیم کرده است به تفصیل موردبحث قرار دهیم، شناخت نظام معارف دینی بدون درنظرگرفتن این غایت اساساً بی‌معناست.
سعادت؛ نجات از آتش یا تعالی معنوی؟
وی اظهار کرد: یکی از تصاویری که از دین ارائه شده این است که دین برای سعادت فردی و اجتماعی انسان‌ها آمده است، خداوند حکیم مجموعه معارف دینی را برای هدایت انسان‌ها و رساندن آن‌ها و جوامع انسانی به سعادت به منصه ظهور رسانده است، مفهوم سعادت از دیدگاه بسیاری به این معناست که انسان از آتش نجات یابد و به بهشت وارد شود؛ جامعه‌ای نیز که دین می‌خواهد تحقق یابد جامعه‌ای آرام و منظم است که در آن بی‌قانونی و آشوب جایی ندارد، برخی از آیات و دعاهای اسلامی نیز چنین تصویری را تقویت کرده‌اند مانند «و قنا عذاب النار» یا «خلصنا من النار» در دعای جوشن کبیر که نشان می‌دهد دین در پی نجات فرد از عذاب و جامعه از ناامنی و مشکلات است.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری ادامه داد: اما این تصویر از سعادت دیدگاهی حداقلی است و نمی‌تواند نمایانگر تمام حقیقت دین باشد؛ هرچند این وجه از معارف اسلامی در فرهنگ ما موجود است ولی هدف اصلی دین فراتر از این تصویر حداقلی است، ما نیازمند اصلاح این نوع نگاه هستیم تا به تصویری حداکثری از سعادت برسیم، در این تصویر سعادت تنها نجات از آتش نیست، بلکه ارتقای درجات ایمان و رضای الهی نیز مطرح است.
معاون تهذیب حوزه های علمیه بیان کرد: حضرت آیت‌الله جوادی آملی مثال زیبایی دراین‌باره ارائه کرده‌اند: برخی افراد تمام تلاششان این است که جهنم نروند، اما خدای متعال حتی حیوانات، کودکان نابالغ و افرادی که عقلشان مختل شده را نیز جهنم نمی‌برد، اگر یک انسان عاقل بالغ هم هدفش صرفاً نرفتن به جهنم باشد این یک خسارت بزرگ است؛ چراکه خالق هستی امکانات متعددی برای تعالی انسان فراهم کرده است، هدف انسان باید بالاتر باشد او باید برای رسیدن به درجات عالی رضوان الهی تلاش کند.
وی با بیان اینکه درخواست نجات از آتش در دعاها صحیح است اما این کافی نیست، گفت: انسان باید به دنبال کسب مقام مؤمنانی متقی باشد و حتی طبق آموزه‌های قرآن کریم باید همت خود را چنان بلند کند که امام المتقین شود؛ یعنی الگویی برای سایرین باشد، در آیه‌ای از سوره فرقان می‌خوانیم: «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا»، هدف این نیست که فقط از عذاب دور بمانیم یا مؤمن باشیم بلکه باید برای رسیدن به مقام رهبری معنوی مؤمنان تلاش کنیم.
ارزش واقعی انسان و مسئولیت‌های او
معاون تهذیب حوزه های علمیه با تاکید براینکه انسان باید شخصیت و ارزش خود را درک کند و آن را ارزان نفروشد، گفت: این گوهر گران‌قدر انسانی زمانی که قدرش دانسته شود به طور خاص و محتاطانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، فرض کنید در خانه‌تان قالیچه‌ای دارید که به شکل عادی از آن بهره می‌برید اما اگر روزی کارشناسی بیاید و به شما بگوید این قالیچه چندین میلیارد تومان ارزش دارد دیگر با آن مثل گذشته رفتار نمی‌کنید؛ نه آن را در آشپزخانه پهن می‌کنید نه سفره غذا رویش می‌اندازید حتی برای مهمان نیز از آن استفاده نمی‌کنید و شاید آن را قاب گرفته و به دیوار بزنید. چرا؟ چون درک شما از ارزش این قالی تغییر کرده است.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری با بیان اینکه مرحوم شهید مطهری نیز تأکید داشتند که جوهر اخلاق اسلامی و هسته اصلی تعالیم مربوط به کرامت انسانی همان عزت نفس است که خداوند در وجود انسان قرار داده، بیان کرد: با دمیدن روح خداوند در وجودمان ما ظرفیت یافته‌ایم که به او نزدیک شویم خویشتن را به صفات الهی مزین کنیم و حتی جانشین خدا شویم، این جایگاه والای انسانی مسئولیتی بر دوش ما می‌گذارد که خود را از مشغولیت‌های بیهوده و لغو دور نگه داریم و هدفی بزرگ‌تر را در زندگی دنبال کنیم.
وی اظهار کرد: در آیات قرآن کریم نیز این مسئله تأکید شده: «قد افلح المومنون» مومنین به سعادت و رستگاری می‌رسند، اما این مومنین صرفاً کسانی نیستند که عبادات خود را انجام می‌دهند و از جهنم نجات می‌یابند بلکه کسانی هستند که نمازهایشان با خشوع همراه است، همچنین از لغو دوری می‌کنند حتی اگر لغو حرام نباشد باز هم انسان مومن باید زندگی‌ای خالی از امور بی‌فایده داشته باشد، لذا مومن به قدری سرگرم مسئولیت‌های مهم زندگی است که فرصتی برای کارهای کم‌ارزش ندارد.
معاون تهذیب حوزه های علمیه کشور تاکید کرد: پیامبر اکرم (ص) به عنوان بهترین الگو برای ما معرفی شده است: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ» این الگوگیری باید دقیقاً در راستای اهداف بلند ایشان باشد، گرچه قرآن از پیامبران دیگری نیز یاد می‌کند اما آنان در مراتب پایین‌تری نسبت به پیامبر اکرم(ص) و حضرت ابراهیم(ع) قرار دارند، به همین دلیل است که وقتی در پی یافتن الگو هستیم باید نگاه‌مان را به بلندترین افق‌ها معطوف کنیم و تلاش کنیم تا حد ممکن به آن‌ها نزدیک شویم.
اسلام؛ دینی برای رشد و برتری در جهان
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری با بیان اینکه یکی از تفاوت‌های اصلی اندیشه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری با دیگران این است که حفاظت از اسلام را تنها به معنای حفظ وضع موجود نمی‌دانند، گفت: اسلام دینی است که باید ارتقا یابد و بر جهان غلبه کند: «الاسلام یَعلو وَ لا یُعلی عَلیهِ» وظیفه ما این نیست که منفعلانه بنشینیم و ببینیم چه اتفاقی می‌افتد؛ بلکه باید با تمام تلاش خود در مسیر تحقق آرمان‌های اسلام گام بگذاریم، خدای متعال دین حق را برای هدایت بشر فرستاده و وظیفه ما این است که دین او را نه تنها حفظ کنیم بلکه در سطح جهانی ترویج دهیم و گسترش دهیم.
معاون تهذیب حوزه های علمیه تاکید کرد: فقیهی که شایسته پیروی است نیز باید حافظ دین باشد؛ اما نه فقط دین شخصی خود، حفظ دین به معنای حفظ خاصیت پیش‌رونده آن است، این دین باید حرکت کند رشد یابد و پیشرفت کند تا ویژگی ذاتی‌اش یعنی "برتری بر سایر ادیان" محقق شود.