بزرگنمايي:

کرمان رصد - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دفتر محسن رفیق‌دوست پس از سه روز، مصاحبه جنجالی او را تکذیب کرد و خبر داد که او در سنوات گذشته جراحی مغز با عوارض گسترده انجام داده است
دفتر محسن رفیق‌دوست، وزیر اسبق سپاه و رئیس پیشین بنیاد مستضعفان مصاحبه اخیر وی با دیده‌بان ایران را تکذیب کرد. مصاحبه‌ای دو روز پیش منتشر و بسیار حاشیه‌برانگیز و جنجال‌آفرین شد. دفتر رفیق‌دوست با اشاره به جراحی مغز وی در سال‌های گذشته و عوارض گسترده آن، احتمال بروز اشتباه در یادآوری خاطرات و اسامی را مطرح کرده و تاکید کرد که اظهارات وی به لحاظ حقوقی و تاریخی قابل استناد نیست. در این توضیحات به طور خاص به بخش‌هایی از مصاحبه که به خاطرات دیگران از برخی ترورها در خارج از کشور اشاره دارد، پرداخته شده است. دفتر رفیق‌دوست تصریح می‌کند که سوال آخر مصاحبه در حقیقت ارجاع به مباحث و اسامی اشخاص دیگر و خاطرات آنها بوده و نقل‌قولی از افراد دیگر است. همچنین به‌عنوان نمونه، قتل فریدون فرخزاد به‌ عنوان موردی که ارتباطی با دوران مسئولیت رفیق‌دوست نداشته، ذکر شده است. دفتر رفیق‌دوست با توجه به جمیع جهات و با در نظر گرفتن منافع نظام جمهوری اسلامی ایران از رسانه‌ها درخواست کرده است که از پیش‌داوری و قضاوت درباره مطالب مطرح ‌شده توسط وی خودداری کرده و روایت درست را از منابع رسمی دریافت کنند.
این درحالی است که ادعاهای جنجالی محسن ‌رفیق‌دوست، بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌ها و افکار عمومی داشته و واکنش‌های متفاوتی را برانگیخته است. رفیق‌دوست در این مصاحبه به تشریح جزئیاتی از ترور برخی چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور ازجمله غلامعلی اویسی (از فرماندهان ارتش شاهنشاهی)، فریدون فرخزاد (هنرمند و مجری)، شاپور بختیار (آخرین نخست‌وزیر دوران پهلوی) و شهریار شفیق (فرزند اشرف پهلوی) پرداخته است. هرچند انتشار این سخنان در برهه حساس کنونی، که کشور با چالش‌های داخلی و خارجی متعددی روبه‌رو است، پرسش‌های فراوانی را در مورد اهداف و پیامدهای آن ایجاد کرده است.‌
واکنش فرزند آیت‌الله لاهوتی
رفیق‌دوست در این مصاحبه علاوه بر موضوع ترورها به ماجرای درگذشت آیت‌الله سیدمحمود لاهوتی، از روحانیون برجسته انقلاب و نخستین امام‌جمعه رشت، نیز اشاره کرده است. وی مدعی شده که لاهوتی به دلیل همکاری خود و پسرش با سازمان مجاهدین خلق دستگیر شده و مرگ او در زندان به واسطه مصرف مرگ موش مشکوک نبوده است. این ادعا تازه‌ترین روایت از مرگ لاهوتی است که پدر همسر دو تن از فرزندان اکبر هاشمی‌رفسنجانی بود. این ادعا بلافاصله با واکنش تند سعید لاهوتی، فرزند آیت‌الله لاهوتی، مواجه شد. وی با رد ادعای رفیق‌دوست، تاکید کرد که پدرش نه با مرگ موش بلکه با سم استرکلین درگذشته است. لاهوتی با اشاره به گواهی پزشکی قانونی اظهار کرد که در روز قیامت مشخص خواهد شد که آیا پدرش خود سم را مصرف کرده یا به او خورانده‌اند.
واکنش سیدحسین موسویان، سفیر پیشین ایران در آلمان
رفیق‌دوست در بخش دیگری از این گفت‌وگو به تشریح جزئیات ترورهای پس از انقلاب در خارج از کشور پرداخته و مدعی شده است که «تیمی» در خارج از کشور، مسئولیت ترور افرادی چون غلامعلی اویسی، شهریار شفیق، فریدون فرخزاد و شاپور بختیار را بر عهده داشته و با ادبیات خاص خودش می‌گوید: «معمولاً بچه‌های باسک» مجری این عملیات بوده‌اند و اعضای گروه جدایی‌طلب باسک اسپانیا در ازای دریافت پول، این ترورها را انجام می‌دادند.
سیدحسین موسویان، سفیر پیشین ایران در آلمان در واکنش به این سخنان با ابراز شگفتی و تاسف به تلاش‌های خود و همکارانش در سفارت ایران در آلمان برای بازگرداندن ایرانیان مقیم این کشور، ازجمله فریدون فرخزاد، اشاره کرده است. موسویان تاکید کرده که فرخزاد پس از ابراز پشیمانی از گذشته خود، درخواست بازگشت به ایران را داشته و سفارت ایران نیز با تمام توان برای فراهم کردن زمینه بازگشت و تامین امنیت وی تلاش کرده است. اما، درحالی که فرخزاد در تدارک بازگشت به ایران بوده، خبر ترور وی منتشر شده و مقامات ایرانی در آن زمان، این ترور را به مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از کشور نسبت داده‌اند.
واکنش عرب‌سرخی و عبدالله گنجی
همچنین محسن رفیق‌دوست در مصاحبه اخیر خود، مسئولیت قتل ژنرال اویسی، بختیار، پسر اشرف پهلوی و فریدون فرخزاد را بر عهده گرفت. فیض‌الله عرب‌سرخی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در واکنش به گفته‌های رفیق‌دوست در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: چنان با افتخار صحبت می‌کند، گویی کشور را در مدار توسعه قرار داده‌ است. انتظار این اظهارات را از ‎نتانیاهو برای ‎تخریب چهره ‎ایران داشتیم. همچنین عبدالله گنجی می‌گوید: فکر می‌کنید اگر جناب رفیق‌دوست وزیر اطلاعات، رئیس اطلاعات سپاه، رئیس قوه قضائیه، دبیر شورای عالی امنیت ملی و… بود الان چی می‌گفت؟ ظاهراً ایشان سیاست‌گذار- مجری: در سیستم امنیتی، سیستم قضایی، سیستم نظامی، اداره زندان‌ها، پایگاه‌های امنیتی خارج کشور، مسئول پشتیبانی جنگ، ملاقات‌کننده با روسای جهان صفر تا صد امام خمینی، مسئول امور اقتصادی کشور و در نهایت اسطوره شهره و شهوت در گفتن راست- دروغ هستند!
همچنین رحمت‌الله بیگدلی عضو شورای مرکزی حزب جمهوریت ایران اسلامی در واکنش به ادعاهای رفیق‌دوست در یادداشتی خطاب به محسنی‌اژه‌ای و محمدکاظم موحدی‌آزاد نوشت:«رؤسای محترم شورای‌عالی امنیت ملی، قوه قضائیه و دادستان کل کشور؛ در وضعیتی که دشمنان درصدد ایراد انواع اتهامات نادرست به ایران و جمهوری اسلامی هستند، ناگهان محسن رفیق‌دوست به آنان پاس گل می‌دهد! بیننا و بین‌الله اگر یک خبرنگار یا فعال سیاسی چنین ادعایی می‌کرد الان کجا بود؟ مگر نه اینکه طبق ذیل اصل 107 قانون اساسی، «رهبر هم در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است.»؟! محسن رفیق‌دوست اتهامات سنگینی را به نظام زده است و انتظار می‌رود که با او طبق قانون برخورد شود».
واکنش خبرگزاری تسنیم
به تحلیل تسنیم، این مصاحبه اگرچه به دلیل بنیان سست آن از صفحه سایت دیده‌بان ایران حذف شده اما مستمسکی برای رسانه‌های خارج کشور شده است؛ چراکه برای اولین بار فردی در حوزه تدارکات مهم دفاع مقدس چنین ادعایی را مطرح می‌کند. این اظهارات رفیق‌دوست درحالی است که نه ‌تنها جمهوری اسلامی بارها چنین اتهاماتی که بیشتر از سمت ضدانقلاب متوجه آن ‌شده را رد کرده بلکه دقیقاً اسنادی مقابل ادعاهای معارضان نظام درباره قتل هر کدام از عناصر سابق جبهه ضدایرانی ارائه کرده است. برای مثال درباره ترور فریدون فرخزاد، حسین دهباشی-مستندساز و تاریخ‌نگار- معتقد است وی در یک تسویه‌حساب درون‌سازمانی کشته شده است. دهباشی در یادداشتی در سال 1397 در سالگرد قتل فریدون فرخزاد نوشت که احتمالاً وی به دست سازمان درفش کاویانی به رهبری منوچهر گنجی کشته شده است. درفش کاویانی یکی از گروهک‌های سلطنت‌طلب و مخالف جمهوری اسلامی در خارج کشور بود که در آن مقطع مورد حمایت مالی سیا، دفاتر متعددی در اروپا و آمریکا و دارای شاخه نظامی و ایستگاه‌های رادیویی در ترکیه و عراق بود.
دهباشی معتقد است: «فرخزاد که از همکاری درفش کاویانی و مجاهدین خلق با رژیم بعث عراق در جریان جنگ با ایران شوکه شده بود به‌رغم مخالفت با رهبران جمهوری اسلامی تصمیم‌ گرفت به ایران بازگشته و علیه فرقه رجوی افشاگری کند». دهباشی همچنین می‌گوید: منوچهر گنجی البته نقش درفش کاویانی را در قتل فرخزاد نمی‌پذیرد اما در گفت‌وگو با وی به‌ صراحت از تغییر علنی ظاهر و رفتار فرخزاد در اواخر عمر و حتی روابط پنهان او با سفارت ایران در آلمان و قصدش برای بازگشت می‌گوید.
عباس سلیمی‌نمین- مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران- در بخشی از گفت‌وگوی ویدئویی خود با برنامه رادیکال اعتماد‌آنلاین درباره درخواست فریدون فرخزاد برای بازگشت به ایران و پشیمانی وی از همکاری با منافقین در تماس تلفنی با نشریه کیهان هوایی سخن گفته بود. سلیمی‌نمین در این ایام (دهه‌های 60 و 70) مدیرمسئول کیهان هوایی بود و از برنامه این هفته‌نامه برای ارتباط با همه ایرانیان خارج کشور و انتشار و نقد مطالب آنها در نشریات خارج کشور سخن گفته بود. فرخزاد به فاصله چند روز بعد از این تماس تلفنی به قتل رسید.
مسائل محرمانه و دارای طبقه‌بندی فوق ‌سری
احمدعلی مسعودانصاری- از اعضای دربار پهلوی- در مصاحبه‌ای که سال 1399 با خبرگزاری تسنیم داشت، قتل تیمسار اویسی را به رژیم بعث عراق و قتل شهریار شفیق (فرزند اشرف پهلوی و افسر نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی) را به اسرائیل مرتبط دانست. وی درباره ترور شفیق به تسنیم چنین گفته بود: «شهریار شفیق برنامه‌اش این بود که برای مقابله با تهاجم صدام به ایران بیاید و به نیروی دریایی ارتش بپیوندد. خواهر او آزاده شفیق این موضوع را به من گفت، البته مدام به من هم گوشزد می‌کردند که به او بگویم این کار را نکند و اقدامی خودسر مرتکب نشود. شهریار هدفش این بود به نیروی دریایی بپیوندد؛ شهریار برای انجام این کار با اسرائیلی‌ها مشورت می‌کرد. آنها به او گفتند این کار را انجام ندهد اما شهریار گوش نکرد و در نتیجه او را شب قبل از این‌که حرکت کند، کشتند. این موضوع را خانم آزاده شفیق برای من تعریف کرد. او همراه با برادرش پیش اسرائیلی‌ها می‌رفت. آزاده می‌گفت وقتی برادرم کشته شد، پیش‌ رابط اسرائیلی رفتم و گفتم «شما کشتید؟» آن اسرائیلی نفی کرد اما برداشت خانم آزاده شفیق این بود که برادرش را اسرائیلی‌ها کشتند».
از سوی دیگر، شهریار شفیق یا فریدون فرخزاد از وزن خاصی در بین چهره‌های معاند جمهوری اسلامی برخوردار نبودند که از جانب آنها احساس خطری شود و نظام، برنامه ترورشان را در خاک اروپا پی‌ریزی کند. اگر بر فرض صحت این ادعاها، مسئولیت ترور این افراد در خارج کشور با آقای رفیق‌دوست بوده، بلاشک چنین موضوعی جزو مسائل محرمانه و دارای طبقه‌بندی فوق‌سری به‌ شمار می‌رود و باید پرسید آیا این اسناد از حالت طبقه‌بندی خارج شده یا خیر؟ و اگر خارج شده، کجاست و چرا انتشار عمومی پیدا نکرده است؟ کدام دستگاه مجوز اعلام این مطالب را به آقای رفیق‌دوست داده است؟ آقای رفیق‌دوست از طرف چه کسی مسئولیت این کار را برعهده گرفته است؟
حال سوال این است که اگر فردی آنقدر باهوش و محاسبه‌گر بوده که توانسته چنین اقدامات پیچیده‌ای را انجام دهد و در کار خودش هم موفق باشد (درحالی که بعد از جنگ، وی نتوانست بنیاد مستضعفان را اداره کند و عزل شد) و در کنار آن توانسته چندین سال همه این اتفاقات را مخفی و مکتوم نگه دارد، طبیعتاً نمی‌تواند اینقدر همزمان جاهل باشد که به انتشار علنی این مسائل هم اقدام کند؛ این موضوع خود تردید در صحت سخنان رفیق‌دوست را مضاعف می‌کند!
طبق این تحلیل، اینها علامت سوال‌های مهمی‌اند که تاریخ شفاهی باید به آنها پاسخ دهد و نمی‌توان به بهانه حذف مصاحبه از پاسخ طفره رفت؛ زیرا اگر به اشتباه این ادعاها را منتشر کرده باشد، متهم به نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی است و اگر راست گفته باشد، متهم به انتشار اسناد طبقه‌بندی و در هر دو حال مدعی‌العموم باید برای کشف حقیقت به این مساله ورود کند. متاسفانه بارها پیش آمده که افراد به بهانه روایت‌گری خاطرات دوران مسئولیت خود اطلاعاتی ناقص یا اغراق‌آمیز بیان می‌کنند و گاه بیان چنین مواردی مورد سوءاستفاده رسانه‌های ضدانقلاب قرار می‌گیرد؛ ضبط تاریخ شفاهی از سوی رسانه‌ها و ثبت خاطرات شخصیت‌های برجسته، یک فعالیت ماندگار و درخور تقدیر است اما در نقطه مقابل، انتشار اطلاعات اشتباه و گاه کذب می‌تواند، تاریخ‌نگاری صحیح را با دشواری مواجه کند. برای جلوگیری از چنین آفاتی هم شخص مصاحبه شونده باید مراقب اظهاراتش باشد و از بیان سخنان تردیدآمیز خودداری کند و هم رسانه‌ها در برخورد با خودبزرگ‌بینی‌های شاذ سعی کنند پیش از انتشار آنها را با رجوع به اسناد و مراکز تاریخ‌نگاری راستی‌آزمایی کنند.
نتیجه‌گیری
مجموعه این واکنش‌ها نشان می‌دهد که اظهارات محسن رفیق‌دوست نه ‌تنها به شفاف‌سازی رویدادهای گذشته کمکی نکرده بلکه ابهامات و سوالات جدیدی را ایجاد کرده و به بحث‌های داغی در مورد تاریخ انقلاب اسلامی و ترورهای سیاسی پس از آن دامن زده است. این رویداد، بار دیگر ضرورت بازخوانی دقیق و بی‌طرفانه تاریخ معاصر ایران به دور از جهت‌گیری‌های سیاسی و با تکیه بر اسناد و مدارک معتبر را یادآور می‌شود. همچنین این ماجرا نشان می‌دهد که اظهارنظرهای نسنجیده و غیرمستند، به‌ویژه در مورد مسائل حساس تاریخی و سیاسی، می‌تواند چه پیامدهای ناگواری برای وجهه کشور در عرصه داخلی و بین‌المللی داشته باشد.
بازار