کرمان رصد - مهر / کرمان به عنوان بزرگترین استان کشور با تغییرات جدی اقلیمی دست به گریبان بوده و با وجود بارندگی‌های این روزها و صدور هشدار های سیلاب، اما سدهای استان در وضعیت نا مناسبی قرار گرفته است.
از شب سه شنبه موج جدید بارندگی‌ها در استان کرمان آغاز شده است و شمال، مرکز و غرب این استان را فرا گرفته است، اما متأسفانه باز هم در جنوب کرمان که مرکز کشاورزی استان محسوب می‌شود بارندگی قابل توجه نیست.
این در حالی است که تا سه سال قبل به دلیل فعالیت‌های جبهه‌های هوای ناشی از فعالیت‌های مونسون و یا عمانی و سودانی بارندگی در جنوب کرمان به حدی بود که سیلاب‌های گذشته هر سال جنوب کرمان را فرا می‌گرفت و هر چند خسارت‌هایی به جای می‌گذاشت، اما سفره‌های آب زیر زمینی را تغذیه می‌کرد.
متأسفانه در سال‌های اخیر و به خصوص در سال جاری میزان بارندگی در جنوب کرمان به شدت کاهش یافته که این مسئله نگرانی کشاورزان را در پی داشته است.
استان کرمان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین استان‌های ایران، همواره با چالش‌های جدی در زمینه تأمین آب مواجه بوده است.
این استان به دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک، با کمبود منابع آب سطحی و زیرزمینی روبرو است و بارندگی‌های اخیر اگرچه امیدهایی را برای بهبود وضعیت آب‌های سطحی و زیرزمینی در شمال و غرب استان ایجاد کرده‌اند، اما به دلیل عدم بارش‌های مناسب و توزیع نامناسب آن‌ها در سطح استان، سدهای کرمان همچنان با مشکل آبگیری مواجه هستند.
این موضوع می‌تواند در ماه‌های آینده، به ویژه در اواخر بهار و تابستان، منجر به بحران جدی در تأمین آب شرب برای شهروندان و بخش‌های مختلف اقتصادی شود.
در این گزارش، به بررسی دقیق‌تر این موضوع پرداخته و راهکارهای ممکن برای مقابله با این چالش ارائه می‌شود.

وضعیت بارندگی‌های اخیر در استان کرمان
بارندگی‌های اخیر در استان کرمان اگرچه نسبت به سال‌های گذشته بهبود نسبی داشته‌اند، اما همچنان نتوانسته‌اند نیاز آبی این استان را به طور کامل برطرف کنند.
بر اساس داده‌های هواشناسی، میزان بارش‌ها در برخی مناطق استان کرمان به ویژه در شهرستان‌های جنوبی و مرکزی، کمتر از حد انتظار بوده است؛ این در حالی است که بارش‌ها در مناطق شمالی استان کرمان مانند شهرستان‌های رفسنجان و زرند، نسبتاً بهتر بوده‌اند.
با این حال، توزیع نامناسب بارش‌ها و عدم تمرکز آن‌ها در مناطق حوضه‌های آبریز سدهای اصلی، باعث شده است که سدهای استان کرمان نتوانند به میزان قابل توجهی آبگیری کنند.
وضعیت سدهای استان کرمان
سدهای استان کرمان، به عنوان اصلی‌ترین منابع تأمین آب شرب و کشاورزی، در سال‌های اخیر با کاهش شدید ذخایر آبی مواجه بوده‌اند. برخی از مهم‌ترین سدهای استان کرمان عبارتند از سد بافت، سد نساء، سد سیرجان، سد جیرفت که متأسفانه هیچکدام آبگیری نشده‌اند.
هر چند این مساله سراسری است، اما در کرمان وضعیت نگران کننده است، زیرا میزان ورودی مخازن کل کشور نیز از ابتدای سال آبی، نسبت به سال گذشته 31 درصد کاهش داشته است. بر اساس این گزارش، سد تنگوییه سیرجان 8 درصد و سد نساء بم نیز 15 درصد آب دارند.
با توجه به داده‌های موجود، حجم آب ذخیره شده در سدهای استان کرمان در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است. این موضوع نه تنها تأمین آب شرب را با مشکل مواجه می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات منفی بر بخش کشاورزی و صنعت نیز داشته باشد.

چالش‌های پیش‌روی تأمین آب شرب در بهار و تابستان
محمد اقبالی، کارشناس حوزه آب در کرمان در این خصوص گفت: با توجه به وضعیت فعلی سدها و منابع آب زیرزمینی، استان کرمان در ماه‌های آینده با چالش‌های جدی در زمینه تأمین آب شرب همچون کاهش ذخایر آبی سدها، برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی، افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی به دلیل افزایش گرما، رشد جمعیت و افزایش تقاضا مواجه خواهد شد.
وی ادامه داد: با توجه به عدم آبگیری مناسب سدها، حجم آب قابل استحصال برای تأمین آب شرب کاهش یافته است که این موضوع می‌تواند منجر به قطعی‌های مکرر آب و کاهش فشار آب در شبکه‌های توزیع شود.
در سال‌های اخیر، به دلیل کاهش منابع آب سطحی، برداشت از منابع زیرزمینی افزایش یافته است و این موضوع باعث افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش کیفیت آن‌ها شده است.
وی گفت: بخش کشاورزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در استان کرمان، نقش مهمی در تشدید بحران آب دارد. با توجه به افزایش دما در فصل تابستان، نیاز آبی این بخش نیز افزایش می‌یابد. رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی در استان کرمان باعث افزایش تقاضا برای آب شرب شده است. این موضوع در شرایطی که منابع آبی محدود هستند، می‌تواند بحران‌های جدی ایجاد کند.
راهکارهای مقابله با بحران آب در استان کرمان
محمد حسنی کارشناس اقتصادی استان کرمان دراین خصوص به خبرنگار مهر گفت: برای مقابله با بحران آب در استان کرمان، لازم است اقدامات فوری و بلندمدت در نظر گرفته شود که برخی از مهم‌ترین راهکارها عبارتند از انتقال فوری آب خلیج فارس به شمال کرمان، مدیریت بهینه منابع آب، افزایش آگاهی عمومی، توسعه منابع آب غیر متعارف، حفاظت از منابع آب زیر زمینی و همکاری بین بخشی، توسعه آبیاری مکانیزه در بخش کشاورزی و جلوگیری جدی از آبیاری سنتی می‌باشند.

وی افزود: استفاده از روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی، کاهش تلفات آب در شبکه‌های توزیع و بازچرخانی آب می‌تواند به بهبود وضعیت منابع آبی کمک کند.
حسنی، ادامه داد: آموزش شهروندان درباره اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب و تشویق آن‌ها به کاهش مصرف می‌تواند نقش مهمی در کاهش فشار بر منابع آبی داشته باشد.
وی گفت: استفاده از منابع آب غیرمتعارف، مانند آب‌های بازیافتی و شیرین‌سازی آب‌های شور، می‌تواند به عنوان یک راهکار مکمل در تأمین آب شرب مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی و اجرای طرح‌های تغذیه مصنوعی می‌تواند به بهبود وضعیت این منابع کمک کند ادامه داد: همکاری بین سازمان‌های دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی برای مدیریت یکپارچه منابع آب ضروری است.
با وجود بارندگی‌های اخیر در استان کرمان، به دلیل عدم بارش‌های مناسب و توزیع نامناسب آن‌ها، سدهای این استان نتوانسته‌اند به میزان قابل توجهی آبگیری کنند.
این موضوع می‌تواند در ماه‌های آینده، به ویژه در اواخر بهار و تابستان، منجر به بحران جدی در تأمین آب شرب شود و برای مقابله با این چالش، لازم است اقدامات فوری و بلندمدت در زمینه مدیریت منابع آب، افزایش آگاهی عمومی و توسعه منابع آب غیرمتعارف انجام شود.
تنها با همکاری همه‌جانبه و اجرای راهکارهای مؤثر می‌توان از بحران آب در استان کرمان جلوگیری کرد و آینده‌ای پایدار برای نسل‌های آینده تضمین کرد.