بزرگنمايي:
کرمان رصد - فارس /در این ماه، 6 سیاره در آسمان شب در یک خط قرار خواهند گرفت؛ زهره، مریخ، مشتری و زحل، اورانوس و نپتون. این «رژه سیاره‌ای» را چگونه مشاهده کنیم؟
این ماه 6 سیاره در آنچه به‌عنوان «رژه سیاره‌ای» شناخته می‌شود، در آسمان شب ظاهر می‌شوند و بیشتر آن‌ها با چشم غیرمسلح قابل مشاهده خواهند بود.
این هم‌نشینی سیاره‌ای زمانی رخ می‌دهد که چندین سیاره به‌طور همزمان در آسمان شب در یک راستا ظاهر می‌شوند.
«آن‌ها دقیقاً در یک خط مستقیم نیستند، اما در یک سمت خورشید نسبتاً نزدیک به یکدیگر قرار گرفته‌اند» این گفته هانا اسپارکس، سرپرست پلانتاریوم موزه علوم و طبیعت در فلوریداست.
کدام سیارات قابل مشاهده خواهند بود؟
زهره، مریخ، مشتری و زحل در ژانویه و بخشی از فوریه با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند. اورانوس و نپتون نیز قابل رؤیت‌اند، اما به‌علت کم‌نور بودن، تنها با استفاده از دوربین دوچشمی و تلسکوپ.
هانتر میلر، مدرس نجوم در پلانتاریوم آدلر میگوید: «زهره از همه ستارگان آسمان پرنورتر خواهد بود و پس از غروب خورشید در غرب به‌سمت افق دیده می‌شود. زحل نیز در همان نزدیکی قرار دارد. مشتری تقریباً به‌اندازه زهره درخشنده خواهد بود و با پیشرفت شب در آسمان جنوبی اوج خواهد گرفت.»
مریخ سرخ و غبارآلود را می‌توانید در حال طلوع از افق شرقی مشاهده کنید.
به گفته میلر، باید توجه داشت که سیارات با چشم غیرمسلح شبیه ستارگان دیده می‌شوند.
او افزود: «شما با چشمانتان دیسک بزرگی از یک سیاره نخواهید دید، بلکه فقط یک نقطه نورانی مشاهده می‌کنید.»
این پدیده را در آسمان ایران ببینیم
این پدیده در ایران نیز قابل مشاهده است؛ برای بهترین تجربه رصد، توصیه می‌شود به مناطقی با آسمان تاریک و دور از آلودگی نوری بروید و بعد از غروب آفتاب به آسمان نگاه کنید. این سیارات از شرق تا غرب در آسمان پخش می‌شوند و اگرچه در یک خط کاملاً مستقیم قرار نمی‌گیرند، اما این پدیده نادر تا سال 2040 تکرار نخواهد شد.
به عنوان مثال در تهران:
زهره حدود ساعت 9:08 شب غروب می‌کند.
مریخ تا ساعت 6:56 صبح در آسمان دیده می‌شود.
مشتری تا ساعت 3:39 بامداد و زحل تا 8:47 شب قابل مشاهده هستند.
اورانوس تا ساعت 2:12 بامداد و نپتون تا 9:41 شب در آسمان حضور دارند.
این پدیده تا اوایل اسفند 1403 ادامه خواهد داشت. در این بازه زمانی، بهترین زمان برای مشاهده همزمان هر شش سیاره معمولاً پس از غروب آفتاب است، حدوداً بین ساعت 5:30 عصر تا 7:00 عصر.
برای مشاهده بهتر، می‌توانید از اپلیکیشن‌های مخصوص ستاره‌شناسی یا نقشه‌های آسمان استفاده کنید.
چرا این هم‌ترازی نادر است؟
به گفته دین ریگاس، اخترشناس، رژه سیاره‌ای سال 2025 به چند دلیل خاص خواهد بود؛ که شامل موارد زیر می‌شود:
در رژه سال 2025، تعداد بیشتری از سیارات قابل مشاهده خواهند بود و این پدیده در ساعات عصر قابل رؤیت است، برخلاف بسیاری از رژه‌های پیشین که در ساعات اولیه صبح رخ می‌دادند.
ستارگان و سیارات در ماه‌های زمستانی به دلیل شفافیت بیشتر آسمان در مقایسه با آسمان مه‌آلود تابستانی، روشن‌تر به نظر می‌رسند.
علاوه بر این، یک اختفای قمری با مریخ نیز به‌تنهایی قابل توجه است. مریخ تنها هر 26 ماه یک بار در وضعیت مقابله قرار می‌گیرد. آخرین اختفای قمری مریخ در سال 2022 رخ داد.
اختفای قمری پدیده‌ای است که در آن ماه به‌طور موقت یکی از سیارات یا ستارگان را می‌پوشاند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ماه در مسیر حرکت خود در آسمان، از دید ناظر زمینی، دقیقاً از مقابل یک سیاره یا ستاره عبور می‌کند و آن را به‌طور موقت از دید پنهان می‌سازد.
آیا این پدیده تأثیری روی زمین دارد؟
از نظر علمی، هم‌راستایی سیارات هیچ اثر قابل‌توجهی بر زمین ندارد. اگرچه این پدیده از نظر بصری و نجومی جذاب است، اما نیروی گرانشی سیارات در چنین حالتی به قدری ضعیف است که تأثیری بر زمین، آب و هوا، زلزله یا هر پدیده طبیعی دیگر ندارد.
گرانش سیارات، حتی زمانی که در یک خط نسبی قرار می‌گیرند، بسیار کمتر از گرانش ماه یا خورشید است که تأثیرات عمده‌ای مانند جزر و مد را ایجاد می‌کنند. از این رو، این هم‌راستایی صرفاً یک پدیده نجومی است که برای رصدگران آسمان و علاقه‌مندان به نجوم اهمیت دارد و نه بیشتر از آن.