چاپ

کرمان رصد - زینب دانشور- «خبر جنوب»/
در عصر شتاب‌زده و پرآشوب امروز، که مرز میان حقیقت و ظاهر، اخلاق و منفعت و انسانیت و سودگرایی هر روز کمرنگ‌تر می‌شود، نیاز به بازخوانی و بازاندیشی در میراث فکری و ادبی بزرگان فرهنگ ایرانی بیش از پیش احساس می‌شود. در میان این میراث گران‌بها، اندیشه‌های سعدی شیرازی، شاعر، نویسنده و اندیشمند بلندآوازه قرن هفتم هجری، جایگاهی بی‌بدیل دارد.
سعدی را تنها نمی‌توان در قاب تنگ شعر و نثر ادبی تعریف کرد؛ او آموزگاری است که با نگاهی ژرف و انسانی، حکمت عملی، اخلاق اجتماعی و روحیه‌ای جهان‌وطنانه را در کلماتش جاری کرده و برای انسانِ امروز نیز حرف‌هایی تازه دارد. از گلستانِ پندآموز گرفته تا بوستانِ اخلاق‌مدار، از غزلیات عاشقانه تا قطعات حکمت‌آمیز، سعدی با زبانی شیرین و روایتی دل‌نشین، تصویری از انسانِ مسئول، مهربان و آگاه را پیش‌روی ما می‌گذارد؛ انسانی که نه‌تنها در اندیشه خود، که در کنش اجتماعی‌اش نیز ریشه در اخلاق دارد. او صدای وجدان انسانی است که قرن‌ها از میان طوفان‌های تاریخ عبور کرده و هنوز هم توان آن را دارد که دریچه‌ای نو به‌سوی معنا و فضیلت بگشاید.
با توجه به جایگاه مهم و الهام‌بخش سعدی در فرهنگ ایرانی و حتی در گستره جهانی و همچنین نقش کلیدی او در شکل‌گیری زبان، اخلاق و هویت فرهنگی در آستانه بزرگداشت این شاعر شهره و روز نثر فارسی، «خبر جنوب» در گفت‌وگویی اختصاصی با رییس مرکز سعدی‌شناسی به بررسی ضرورت ترویج اندیشه اخلاقی سعدی در فضای فرهنگی و آموزشی معاصر پرداختیم. در این گفت‌وگو، به این پرسش پرداختیم که چگونه می‌توان اندیشه‌های ناب و انسان‌مدار سعدی را به نسل امروز نزدیک کرد؟ و نقش نهادهای فرهنگی و پژوهشی در این مسیر چیست؟
کوروش کمالی سروستانی در پاسخ به این که با توجه به نقش سعدی در غنای نثر فارسی و تاثیر او بر ادبیات اخلاقی و اجتماعی چه کاری برای بازخوانی و بازشناسی نثر سعدی در بین اقشار مختلف جامعه می توان انجام داد گفت: کلام سعدی چنان فاخر و پخته است که بازنویسی و و بازآفرینی آن به لطف کلام او ضربه می زند.
او با مخالفت در خصوص بازآفرینی آثار سعدی برای انتقال به جامعه بیان کرد: این کار به تقلیل ارزش اثر می انجامد زبان سعدی زبان معیار است و بهترین اتفاق ترویج آن است.
این پژوهشگر و زبان شناس با اشاره به حفظ زبان فارسی توسط فردوسی گفت: حکیم توس با شاهکار خود شاهنامه زبان روزگار خود را حفظ کرد؛ اتفاقی که سال ها آن زبان را زبان معیار زمانه کرد.
کمالی ادامه داد: زبان فارسی پس از آن و در دوران گذار دچار چالش هایی شد اما در قرن هفت سعدی طرحی نو درانداخت و بر اساس حکمت آن زمان و دانش خود بازآفرینی کرد.
وی با بیان این که شاعرانگی سعدی بر قدرت زبان‌آفرینی او سایه افکنده تاکید کرد: سعدی سنت‌شناس است و سنت‌آفرین؛ در آن روزگار زبان فارسی را به گونه‌ای آفرید که به قول فروغی ما بعد از سال‌ها هنوز به زبان سعدی سخن می‌گوییم.
این سعدی شناس با اشاره به این که گلستان اثری است که برای آموختن زبان فارسی چه در ایران چه در شبه قاره هند، آناتولی، چین و ... تدریس می شود تصریح کرد: بنابراین آثار سعدی نه تنها زبان آفرین است بلکه مروج زبان در همه دنیاست.
کمالی افزود: زبان او چنان در فرهنگ ایرانی رخنه کرده و جا گرفته که امروز هزاران ضرب المثل از آثار سعدی بین عوام و ورد زبان آن هاست.
این پژوهشگر با تاکید بر این که زبان سعدی زبان فرهنگ ایرانی است و برای ترویج اندیشه و زبان او باید قدم برداشت گفت: به این منظور باید از خود زبان او استفاده و اصل اثر را ترویج کرد.
وی ادامه داد: به گفته ماریو بارگاس یوسا نویسنده اهل پرو که اخیرا فوت کرد هیچ اثری جز خود آثار کلاسیک نمی‌تواند معرف خود و فرهنگ و دانش خود باشد بر این اساس برای تزریق اندیشه بزرگانی چون سعدی به جامعه باید از تمام ابزارهای در دسترس از هنر گرفته تا تریبون‌ها بهره ببریم، گلستان خوانی را ترویج کنیم و از تریبون های بزرگی مانند صدا و سیما و برنامه های بزرگ از بیانات سعدی استفاده کنیم تا گنجینه واژگانی مردم با این واژه ها تقویت شود.
کمالی با اشاره به این که این اتفاق در موسیقی استاد شجریان به خوبی هویداست گفت: در تمام موزیک هایی این خواننده که از اشعار بزرگانی چون حافظ و سعدی و مولانا بهره برده شده، آن اشعار در ذهن و خاطر و روح مردم حک شده همین اتفاق در موسیقی پاپ هم دیده می شود. هر جا خواننده ای اشعار کلاسیک بزرگان را خوانده نه فقط با اقبال مواجه شده بلکه در ذهن مردم حک و رخنه کرده.
رئیس مرکز سعدی شناسی ضمن گلایه از کم کاری در حوزه نمایش شخصیت، اندیشه و روزگار بزرگان ایران چون حافظ وسعدی بیان کرد: متاسفانه در این زمینه کارنامه بدی از خود به جا گذاشتیم ایران گنجینه ای غنی از بزرگان اندیشمند است اما تا به حال یک فیلم و سریال از این شخصیت ها تولید نشده هرچند یک فیلم سینمایی از مولانا ساخته شده اما باز هم جای کار دارد.
کمالی در پاسخ به این که چطور می توان زبان شیرین سعدی را به نسل جدید مخصوصا نوجوانان و جوانان نزدیک تر کرد گفت: زبان زنده است و در اختیار کسی نیست؛ زبان باید جاری باشد نمی‌توان از نسلی که در فضای مجازی زمان زیادی را سپری می کند انتظار استفاده از واژگان فارسی را داشت.
او ادامه داد: ما باید واژه ها را در معرض دید و علاقه و استفاده آن ها قرار دهیم و با تولیدات فرهنگی مطابق با خواسته و میل نسل جدید آن ها را به ادبیات پیوند دهیم.
این پژوهشگر خطاب به نهادهای مسئول بیان کرد: باید تبیین کنیم که باید از بدیع و عروض عبور کنیم و در راه ترویج اندیشه تلاش کنیم.
کمالی عنوان کرد: از آن جا که عمده ساخت شخصیت افراد در دوران خردسالی است برای پیوند کودکان با زبان فارسی و مفاخر تمدنی، باید سرفصل هایی به کتاب های درسی اضافه شود.
او با یادآوری خاطرات پویش گلستان خوانی در سال 95 با همکاری آموزش و پروش گفت: در آن پویش بیش از 200 هزار نفر شرکت کردند و 200 منتخب با حضور در آرامگاه سعدی گلستان خوانی کردند؛ حتی دوره ای برای معلمان ادبیات برگزار شد که متاسفانه ادامه ای نداشت.