چاپ

کرمان رصد - اعتماد / «ترک در دیوار دهکده» عنوان یادداشت روز در روزنامه اعتماد به قلم هرمز ربانی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
دهکده جهانی اکنون یک مخالف جدی دارد. به راستی آیا ایده‌ای که در چند قرن پرورانده شده بود و در انتهای قرن بیستم رونمایی شده، با چالش جدی مواجه شده است؟ ترامپ کیست؟ ترامپ یک پدیده است. در سیاست جهانی فردی غیرقابل پیش‌بینی، بدون ثبات و معامله‌گر. این‌جور آدم‌ها بیشتر از همه می‌خواهند دیده شوند، شنیده شوند و جلب‌توجه کنند. او می‌خواهد متفاوت دیده شود و واقعش هم این است که او متفاوت است. به گمانم او برای دیده شدن سعی خواهد کرد تابوشکنی کند و یک اتفاق بزرگ را رقم بزند. بعضی معتقدند او توانایی این کار را دارد، من شک دارم. دهکده جهانی یعنی جهانی متشکل و یکپارچه و به‌هم پیوسته، دارای نظمی نوین. ترامپ بهتر از همه فهمیده که ناسیونالیسم دارد بار دیگر سر از چراغ جادو در می‌آورد و سعی دارد با تنه زدن به ایده دهکده جهانی، آن را مورد تهدید قرار دهد و شاید از این روست که می‌خواهد با قلدری‌اش این گوی ترک برداشته شده را بشکند. وقتی لیبرالیسم غربی در اروپا از سوی راستگرایان افراطی مورد تهدید قرار گرفته و از فرانسه تا ایتالیا، آلمان و... دارد پیشروی می‌کند، چرا در ینگه دنیا این اتفاق نیفتد؟ وقتی دیگ راستگرایی به جوش می‌آید، چرا نخود نژادپرستی در آن پخته نشود و چرا آب جوشش دموکراسی را تهدید نکند؟ شاید شما با صنف بنگاه معاملاتی‌چی‌ها آشنا باشید. اگر این جماعت را بشناسید ‌می‌دانید که آدم‌های باهوشی هستند. آنها کارشان جوشکاری است. گاهی آهن را با پلاستیک هم جوش می‌دهند. حالا اگر شنیدید یکی پیدا شده و بی‌پرده می‌گوید که می‌خواهد غزه را بخرد و بسازد و بفروشد، اصلا تعجب نکنید. حتی از او نپرسید شما چه کاره‌اید که می‌خواهید یک تکه از یک کشور دیگر را بخری و 2 میلیون جمعیت آن را آواره‌ سازید. اگر یکی پیدا شد گفت گرینلند را می‌خرم، کانال پاناما را به چنگ می‌آورم و کانادا را ایالت پنجاه و یکم امریکا می‌کنم، هوش از سرتان نپرد. اگر کسی پیدا شد و گفت جنگ تعرفه‌ها را راه می‌اندازم و قصد دارم کمر تجارت جهانی را بشکنم و در تجارت جهانی اختلال ایجاد می‌کنم از خودتان نپرسید مگر می‌شود؟ حتی اگر شنیدید آپارتاید و نازیسم و آنارشیسم دوباره جان گرفته‌اند و با ٭ماسک٭ وارد جشن بالماسکه شده‌اند، فیوزتان نپرد، باور کنید اتفاقاتی دارد می‌افتد. آدمی پیدا شده و همه این حرف‌ها را زده و دهان همه بازمانده است. اروپایی‌ها به وحشت افتاده‌اند. معاهدات بین‌المللی، سازمان‌های جهانی، از معاهده محیط‌زیست گرفته تا سازمان بهداشت جهانی، حتی خود سازمان ملل، احساس تهدید می‌کنند. از خاورمیانه گرفته تا گرینلند تا کانادا، مکزیک و... همه احساس ناامنی می‌کنند. اما به نظرم از همه مهم‌تر، نظم نوین جهانی، دهکده جهانی و تجارت جهانی است که به بهانه شکوه امریکا تهدید می‌شود. ولی موضوع چیست؟ چرا راستگرایان و ناسیونالیست‌ها دارند روز به روز رشد می‌کنند؟ چرا پدیده‌ای به نام ترامپ آن‌هم در قلب کشوری که مدعی است مهد دموکراسی است، آتش به خرمن جهان امروز انداخته است؟ فقر و بی‌عدالتی جهانی دو پدیده است که با شروع قرن جدید روی نشان داده است. اوضاع اقتصادی جهان خوب نیست. باد و توفان راه افتاده و حالا همه دارند کلاه خودشان را محکم نگه می‌دارند تا باد کلاهشان را نبرد. وقتی اوضاع خراب می‌شود لاجرم همه به دنبال تغییر می‌روند، اما راهکاری پیدا نشده است. پس تعجبی ندارد عده‌ای به دنبال راهکارهای قدیمی بروند، البته با چاشنی مدرنیسم. وقتی وضع اقتصاد خوب نباشد و نابرابری هم به آن بار شود، مهاجرت گسترش می‌یابد. مهاجرت از کشورهایی با مشکلات بیشتر به سوی کشورهایی با مشکلات کمتر. وقتی مهاجرت گسترش می‌یابد، سفره‌ها کوچک می‌شود و عجیب نیست صاحبخانه اول برود سراغ مهمان. حالا اگر به این وضع به‌هم ریخته دو اتفاق نامبارک جدید را هم اضافه کنیم یعنی کرونا و آتش جنگ در اروپا - یعنی حمله روسیه به اوکراین- وضع اقتصاد
به مراتب بدتر می‌شود و توفان شدیدتر. حالا بیایید به این وضع متلاطم یک موضوع دیگر را هم اضافه کنیم. ٭ظهور اژدهای سرخ٭ امریکا دارد یک رقیب جدی پیدا می‌کند؛ ٭چین٭ دارد با سرعت خود را به امریکا نزدیک می‌کند. ‌ پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این فاصله خیلی سریع دارد پر می‌شود. آن وقت که روسیه، امریکا و اروپا همه در ورطه بهار عربی درگیر ماجرا شدند و جنگ و نزاع سوریه را دنبال می‌کردند، چین مشغول کار خودش بود. پاورچین پاورچین در حوزه اقتصاد، از آفریقا گرفته تا امریکای لاتین تا آسیا داشت حوزه نفوذش را گسترش می‌داد. حتی وقتی که کرونا پیش آمد چین با اینکه اولین کشوری بود که درگیرش شد خیلی سریع توانست خودش را جمع و جور کند، آن‌قدر سریع که شائبه دخالتش در ظهور کرونا هم از طرف امریکا مطرح شد.
حتی وقتی جنگ روسیه و اوکراین دامن اروپا و امریکا را‌تر کرد، باز این اژدهای سرخ بود که با اصرار روسیه هم، پایش به ماجرا کشیده نشد و دامن خود را دور نگه داشت. حالا اگر بیزینس من باشید می‌فهمید چرا باید اردوگاه غرب نگران چین باشد. این تاجر دلال مسلک خوب فهمیده است چه اتفاقی دارد می‌افتد. دیگر چندان به خاورمیانه و بحران غزه و افغانستان، حتی نزاع در سوریه و موضوع ایران علاقه‌ای ندارد و می‌خواهد سریع‌تر موضوعات آنجا فیصله پیدا کند. او توجهش به ظهور یک امپراتوری جدید است. دومین کشور پرجمعیت‌ جهان، با رشد اقتصادی بالا، با مردمانی کم‌توقع و سختکوش، تحت یک رهبری واحد. گوش‌های تیز ترامپ صدای پای چین را در پاناما و بندرهای امریکای لاتین شنیده است. از نظر او نظم نوین، تجارت جهانی و دهکده جهانی دیگر راهکار که نیست هیچ، بلکه یک تهدید است. پس یکی باید این نظم را به‌هم بزند و این دهکده کوچک را تهدید کند و تجارت جهانی را به سخره بگیرد. بپذیریم ترامپ مولود وضع موجود اقتصاد در جهان است. برخاسته از خرابی‌ای است که فقر و بی‌عدالتی ایجاد کرده است. حالا ترامپ می‌خواهد بر موجی سوار شود که خود به وجود نیاورده بلکه وضعیت جهانی آن را پدید آورده است.
او فقط یک آدم باهوش است که قابلیت موج سواری دارد، ولی حقیقت این است که این دریای به‌هم ریخته امواج خون‌فشانی دارد که صدها ترامپ را در خود می‌بلعد. ساده‌لوحانه خواهد بود که تصور کنیم این خانه آن‌قدر سست بنیاد است که سیاستمدار تاجرپیشه آن را فرو ریزد. از آن سو هم باید باور کنیم این دهکده با ظهور تکنولوژی نو، تغییرات در مناسبات انسان و ماشین، راه به جایی نخواهد برد، بلکه باید دریابیم ساکنان و حاکمان این دهکده جهانی تنها با تغییر نگاه به مناسبات انسانی و بازبینی و بازآفرینی مناسباتی بر پایه انسانیت می‌توانند طرحی نو در اندازند و با التفات به خطری که جهان امروز را تهدید می‌کند به فکر چاره‌ای باشند و لاغیر.