چاپ

کرمان رصد - به گزارش خبرنگار اجتماعی آفتاب نو، تهران، پایتختی با بیش از 14 میلیون نفر جمعیت، سال‌هاست که روی مین ساعتی با نام «بافت فرسوده» زندگی می‌کند؛ تهدیدی خاموش که هر لحظه ممکن است به فاجعه‌ای ملی تبدیل شود.
بر اساس اظهارات شهردار تهران، 7 درصد از مساحت این کلان‌شهر را بافت‌های فرسوده تشکیل داده‌اند و حدود 17 درصد از جمعیت شهر، یعنی میلیون‌ها نفر، در این مناطق زندگی می‌کنند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
این آمار هشداری جدی است که بارها از سوی کارشناسان مطرح شده، اما همچنان در پیچ‌وخم تصمیمات ناتمام و بی‌برنامگی مسئولان، به فراموشی سپرده می‌شود.
بافت فرسوده؛ یک بمب ساعتی که کسی قصد خنثی کردن آن را ندارد شهردار تهران هشدار داده که وضعیت بافت فرسوده این شهر چیزی کمتر از یک بمب اتم نیست. شاید این تعبیر در نگاه نخست اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما نگاهی به معابر تنگ، ساختمان‌های غیرمقاوم، شبکه‌های زیرساختی فرسوده و نبود راه‌های امدادرسانی نشان می‌دهد که در صورت وقوع زلزله، تهران به قتلگاهی تبدیل خواهد شد.
با این‌ حال، نه دولت، نه شهرداری، نه وزارت راه و شهرسازی و نه دیگر نهادهای مسئول، اقدام مؤثری برای خنثی کردن این تهدید انجام نداده‌اند. به نظر می‌رسد که مسئولان تنها در زمان بحران، به یاد معضل می‌افتند، اما پس از آن، همه‌چیز به روال سابق بازمی‌گردد.
وزارت راه و شهرسازی؛ متولی نوسازی یا تماشاگر بحران؟ وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان متولی اصلی سیاست‌گذاری در حوزه مسکن و شهرسازی، مسئولیتی سنگین در قبال وضعیت بافت‌های فرسوده دارد، اما عملکرد این نهاد در این زمینه به‌ شدت مورد انتقاد است. این وزارتخانه موظف است برنامه‌ای جامع برای نوسازی این بافت‌ها تدوین و اجرا کند، اما تاکنون سیاست‌های این نهاد یا ناکارآمد بوده یا در حد وعده‌های بی‌سرانجام باقی‌ مانده است.
در شرایطی که کشورهای زلزله‌خیز مانند ژاپن و ترکیه با اجرای برنامه‌های سخت‌گیرانه، شهرهای خود را ایمن ساخته‌اند، وزارت راه و شهرسازی هنوز از ارائه طرحی کارآمد و عملیاتی ناتوان است. بسته‌های تشویقی این وزارتخانه برای نوسازی، ناکافی و غیرجذاب بوده و بسیاری از طرح‌های آن، در پیچ‌وخم بوروکراسی اداری و عدم تأمین منابع مالی، متوقف شده‌اند.
چرا اقدامی جدی صورت نمی‌گیرد؟ با وجود هشدارهای پی‌درپی کارشناسان، نوسازی بافت‌های فرسوده همچنان به‌کندی پیش می‌رود. دلایل این تعلل و ناکارآمدی متعددند.
طرح‌های نوسازی از یک سو با بوروکراسی پیچیده و از سوی دیگر با تغییرات مداوم قوانین مواجه‌اند که روند پیشرفت را کند کرده است.
دولت و وزارت راه و شهرسازی نتوانسته‌اند تسهیلاتی ارائه دهند که سرمایه‌گذاران و مالکان را به مشارکت در بازسازی ترغیب کند.
طرح‌های نوسازی نیازمند سرمایه‌گذاری کلان هستند، اما کمبود بودجه و سوءمدیریت، مانع تحقق این پروژه‌ها شده است.
بسیاری از ساکنان این مناطق به دلیل نبود گزینه‌های جایگزین مناسب، حاضر به ترک خانه‌های خود نیستند، و دولت هیچ راهکار عملی برای این مشکل ارائه نکرده است.
فاجعه‌ای که منتظر وقوع است تهران بر روی چندین گسل فعال قرار دارد و وقوع زلزله در آن نه یک احتمال دور، بلکه یک قطعیت زمانی است. با این‌حال، مسئولان همچنان در برابر این تهدید مرگبار، واکنش متناسبی نشان نمی‌دهند. آیا باید فاجعه‌ای مانند زلزله بم رخ دهد تا دولت و وزارت راه و شهرسازی از خواب غفلت بیدار شوند؟ آیا نمی‌توان از تجربیات موفق جهانی برای جلوگیری از این بحران استفاده کرد؟
راهکارهای پیشنهادی برای خروج از بحران برای جلوگیری از یک فاجعه انسانی در تهران، اقدامات زیر باید به‌صورت فوری در دستور کار قرار گیرند:
وزارت راه و شهرسازی موظف است برنامه‌ای جامع و عملیاتی برای بازآفرینی شهری تدوین کند و آن را بدون اتلاف وقت اجرا نماید.
ارائه وام‌های کم‌بهره، معافیت‌های مالیاتی و بسته‌های تشویقی که بتواند مشارکت مالکان و سرمایه‌گذاران را جلب کند.
بهره‌گیری از تجربیات موفق کشورهایی مانند ژاپن و ترکیه در مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و اجرای قوانین سخت‌گیرانه برای ساخت‌وساز ایمن.
جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیراستاندارد و مقاوم‌سازی ساختمان‌های فعلی با الزام رعایت استانداردهای ایمنی.
احداث مسکن‌های مناسب برای جابه‌جایی ساکنان بافت‌های فرسوده، به‌گونه‌ای که بتوانند با شرایطی مطلوب در محلی امن زندگی کنند.
آگاهی‌بخشی به مردم درباره خطرات زندگی در بافت‌های فرسوده و ضرورت مشارکت در برنامه‌های نوسازی.
وضعیت بافت فرسوده تهران دیگر تنها یک معضل شهری نیست؛ این یک بحران ملی است که هر لحظه ممکن است به یک فاجعه تمام‌عیار تبدیل شود. اما آیا مسئولان حاضرند پیش از وقوع این فاجعه، اقدامی جدی انجام دهند؟ آیا وزارت راه و شهرسازی از لاک انفعال خارج خواهد شد؟ یا باز هم قرار است پس از یک زلزله ویرانگر، تنها به برگزاری جلسات بی‌حاصل و مقصر جلوه دادن یکدیگر بسنده کنیم؟
زمان برای تصمیم‌گیری رو به پایان است. اگر امروز اقدامی نکنیم، فردا دیگر فرصتی برای پشیمانی باقی نخواهد ماند.
+