کرمان رصد - خبرآنلاین /بر روی سطح تنها قمر طبیعی سیاره زمین یعنی ماه غبار و تکه‌های سنگی به نام رگولیت وجود دارد، اما اگر از سطح ماه پایین‌تر برویم با چه چیزی مواجه می‌شویم؟
بیش از 4.5 میلیارد سال پیش، اندکی پس از تشکیل منظومه شمسی، سیاره‌ای به اندازه مریخ به نام «تیا» با سیاره اولیه زمین برخورد کرد. این برخورد بسیار شدید، حجم زیادی از تکه‌های سنگی را که از تیا و پوسته زمین به جا مانده بود، به فضا پرتاب کرد. این تکه‌ها تحت تأثیر نیروی جاذبه تنها در چند سال، یا بر اساس برخی نظریه‌ها چند ساعت شروع به تجمع کردند و قمری را شکل دادند که همان «ماه» لقب گرفت.
در حالی که ماه جوان همچنان در حالت گداختن بود، فرآیند تفکیک داخلی در آن رخ داد و باعث شد هسته، گوشته و پوسته آن از هم جدا شوند. این سه لایه داخلی همانند زمین هنوز هم ساختار ماه را تشکیل می‌دهند و آن را به دومین قمر متراکم منظومه شمسی پس از قمر «آیو» مشتری تبدیل کرده‌اند.
سطح ماه از چه چیزی پوشیده شده است؟
به نقل از یورونیوز، ماه از بیرون با غبار و تکه‌های سنگی پوشیده شده که دانشمندان به آن «رگولیت» می‌گویند. ضخامت این رگولیت بسته به مناطق مختلف متفاوت است و در دریاهای قمری کمتر از 5 متر و در فلات‌های مرتفع تا 20 متر هم ضخامت دارد. خاک ماه نیز از دو نوع سنگ به نام های بازالت و آنورتوزیت تشکیل شده است.
![]()
ساختار داخلی ماه از چه تشکیل شده است؟
در زیر سطح رگولیت، پوسته ماه قرار دارد که ضخامت متوسط آن در سمت مرئی و قابل مشاهده بین 35 تا 45 کیلومتر تخمین زده می‌شود و در سمت پنهان ماه ممکن است تا حدود 100 کیلومتر برسد. این لایه نامتقارن شامل عناصر شیمیایی مختلفی مانند اکسیژن، منیزیم، آهن و هیدروژن است.
در لایه زیر پوسته، گوشته ماه قرار دارد. دانشمندان معتقدند این گوشته حاصل جامد شدن یک اقیانوس گدازه‌ای است که حدود 100 میلیون سال پیش تشکیل شده است. و در نهایت در قلب و مرکز ماه هسته آن قرار دارد. هسته‌ای که مانند هسته زمین دارای ساختاری پیچیده است.
کشفیات جدید در مورد هسته ماه
ساختار هسته ماه مدت‌ها موضوع مورد مناقشه دانشمندان بود. اکنون دانشمندان مطمئن شده‌اند که این هسته در لایه بیرونی خود سیال و در مرکز جامد است. اگرچه حالت سیال هسته حدود 20 سال پیش کشف شد، اما تنها اخیراً مشخص شده که این هسته دارای یک بخش جامد نیز هست.
تیمی از محققان فرانسوی شامل پژوهشگرانی از CNRS، دانشگاه کوت دازور، رصدخانه کوت دازور، دانشگاه سوربن و رصدخانه پاریس-PSL در سال 2023 کشف کردند که ماه دارای هسته‌ای جامد با قطری 500 کیلومتری است که تقریبا 15 درصد از کل اندازه ماه را شامل می‌شود. این ساختار کوچک تا پیش از این قابل تشخیص نبود.
بر اساس این پژوهش که در سال 2023 منتشر شد، این هسته جامد از فلزی تشکیل شده است که چگالی آن نزدیک به چگالی آهن است.
این پژوهش همچنین پدیده‌ای به نام «وارونگی گوشته» را آشکار کرده است که فرضیه جابجایی مواد در گوشته را تأیید می‌کند. این پدیده توضیح می‌دهد که چرا عناصر غنی از آهن در سطح ماه یافت می‌شوند.