چاپ

کرمان رصد - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
فایننشال تایمز در گزارشی به رویکرد دولت مسعود پزشکیان در تعامل با غرب پرداخته است. این روزنامه می‌نویسد که پزشکیان از همان ابتدای کار و در روز تحلیفش با چالش‌های در مسیر تعاملش با غرب روبه‌رو شد. در پی ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران از سوی اسراییل در روز مراسم تحلیف پزشکیان، به نظر می‌رسید چالش‌ها برای دولت او خیلی زودتر از آنچه فکر می‌کرد، عیان شد. شانس موفقیت پزشکیان منوط به نحوه خروج از پیچیدگی‌های سیاست در نظام ژئوپلیتیک و خصومت‌های در حال جوشش با اسراییل است.

محمدصادق جوادی‌حصار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب به فایننشال تایمز گفت: وقتی خبر ترور هنیه را شنیدم با خودم فکر کردم که چه مسیر سخت و دردناکی پیش روی پزشکیان است. از نظر این فعال سیاسی، اسراییل به نوعی پزشکیان و رویکرد کاهش تنش او با جهان غرب را هدف قرار داد. پیش از ترور هنیه، بسیاری نسبت به تغییرات چشمگیر در سیاست داخلی یا خارجی تهران تردید داشتند، این گروه معتقد بودند جریان موافق تعامل با غرب در ایران شانس چندانی برای موفقیت ندارد. بالاخص به این دلیل که روابط ایران با غرب پرتنش‌تر شده، چراکه تهران پس از خروج ایالات متحده از برجام، توسعه کمی و کیفی برنامه هسته‌ای خود را افزایش داده است و در منطقه نیز به حمایت قاطع خود از جریان‌های مقاومت ادامه می‌دهد. درگذشت ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور ایران در سانحه سقوط هلیکوپتر زمینه را برای بازگشت اصلاح‌طلبان فراهم کرد. پس از اعلام برگزاری انتخاباتی زودهنگام، تایید نامزدی پزشکیان برای ریاست‌جمهوری، بسیاری را شوکه کرد. سیاستمداران اصلاح‌طلب ناگهان انرژی گرفتند و حول برنامه پیشنهادی او گرد آمدند. پزشکیان بدین طریق توانست در دور دوم انتخابات سعید جلیلی، چهره محافظه‌کار و رقیب خود را شکست بدهد. سعید لیلاز، اقتصاددان و تحلیلگر سیاسی به فایننشال تایمز گفت: با اجماع فزاینده کم سابقه حول پزشکیان، تغییر قابل توجه و البته بی‌سر و صدایی در ایران حول سیاست‌های داخلی و خارجی درحال رخ دادن است. این تحلیلگر سیاسی معتقد است برای این تغییرات در ایران دیر نیست و می‌افزاید: ما هنوز در نقطه بی‌بازگشتی قرار نداریم. لیلاز معتقد است سیاستمداران [اصلاح‌طلب] اکنون از حاشیه بیرون آمده‌اند و برای مناصب ارشد در ایران رقابت می‌کنند. به عقیده لیلاز، این امر حاکی از تغییر رویکرد کلی تهران نسبت به چالش‌های بین‌المللی است. فایننشال تایمز در ادامه می‌نویسد: در صورت شکست پزشکیان، ایران در مسیری قرار خواهد گرفت که به نظر می‌رسد در قابش رویارویی با غرب در باب برنامه هسته‌ای‌اش اجتناب‌ناپذیر باشد. در صورت تحقق این سناریو (ادعایی) افزایش مشکلات اقتصادی و تمدید و شاید تشدید تحریم‌ها ادامه خواهد یافت. بیژن عبدالکریمی، استاد فلسفه ماه گذشته در گفت‌وگو با رسانه‌های ایران گفت: پزشکیان آخرین سنگر در ساختار کنونی است؛ اگر دیوارهای دولت پزشکیان فرو بریزد، تمام بنیاد آسیب می‌بیند و همه متضرر می‌شوند. فرقی نمی‌کند اصلاح‌طلب باشید یا محافظه‌کار. به عقیده این استاد فلسفه، سونامی شکست همه را متضرر می‌کند. اما در صورت موفقیت، ریاست‌جمهوری او می‌تواند تا حدودی تنش‌های خارجی را کاهش دهد. این تنش‌ها از سال 2018، زمانی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور وقت ایالات متحده از توافق هسته‌ای با تهران خارج شد و کارزار فشارشروع شد. حداکولی نصر، استاد روابط بین‌الملل و مطالعات خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته جان هاپکینز می‌گوید: «این یک دوره چهار ساله حساس است. نتیجه انتخابات فقط یک مهلت است. انتخاب پزشکیان به تنهایی نمی‌تواند سیاست را تغییر دهد یا ما را به مکان دیگری برساند - این روند است که تعیین می‌کند که آیا او می‌تواند یا نه.» اجرایی شدن بسیاری از تعهدات پزشکیان از یک طرف به همصدایی در داخل و از سوی دیگر به رویکرد دولت‌های غرب منوط است.رییس‌جمهوری ایران می‌تواند بر سیاست‌ها و جهت‌گیری‌ها تاثیر بگذارد: او ریاست نهادهای کلیدی از جمله شورای عالی امنیت ملی را بر عهده دارد و بر اقتصاد نظارت می‌کند. رییس‌جمهور همچنین می‌تواند لحن دولت را هم در داخل و هم در تعامل با جهان خارج بازتعریف کند. پزشکیان به نوبه خود بارها بر دولت وحدت ملی متشکل از محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان تاکید کرده است. تحلیلگران می‌گویند که رییس‌جمهور اصلاح‌طلبی که یک دولت میانه رو را رهبری می‌کند، به دنبال اجماع است تا تغییرات جدی که فصل جدیدی را در سیاست ایران رقم می‌زند.همین استدلال موجب شده تا گروهی مدعی شوند که ایران آماده رایزنی با غرب است، با این فرض که پزشکیان این دیدگاه عمل‌گرایانه را اتخاذ کرده که ایران برای کاهش مشکلات اقتصادی به لغو تحریم‌ها نیاز دارد.
به ادعای فایننشال تایمز یکی از چالش‌های کلیدی پیش روی ایران این است که چگونه می‌توان با امریکا، قدرت‌های اروپایی، روسیه و چین، امضاکنندگان توافق 2015، درباره توافق هسته‌ای جدید مذاکره کرد. میدان رایزنی‌های هسته‌ای و سیاسی از زمان نهایی شدن توافق هسته‌ای به ‌شدت تغییر کرده است. پیشرفت‌های هسته‌ای ایران بسیار بوده است. روسیه متحد ایران به اوکراین حمله کرده است.درگیری اسراییل و حماس در مواردی زمینه را برای رویارویی تهران و تل‌آویو هموار کرده؛ آخرین بار ترور اسماعیل هنیه زمینه را برای تصاعد بحران هموار ساخت. بر اساس برجام ایران موافقت کرد در ازای لغو تحریم‌ها، غنی‌سازی اورانیوم خود را تا 3.67 درصد محدود کند. اما بیش از سه سال است که ایران 60 درصد غنی‌سازی می‌کند و به ادعای ناظران در آستانه گریز هسته‌ای قرار دارد. کارشناسان مدعی‌اند، افزایش ظرفیت تولید مواد شکافت‌پذیر کافی تا دو هفته به یکی از چالش‌های غرب تبدیل شده است.به ادعای این گروه، بندهای اصلی توافقنامه 2015 در سال آینده منقضی می‌شود. دیپلمات‌های غربی بر این باورند که برای حل این بحران به توافق جدیدی نیاز است.دولت بایدن به احتمال زیاد تمایل زیادی برای مذاکرات جدی ندارد بالاخص به واسطه متغیرهایی چون برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه نوامبر، ادامه جنگ اسراییل و حماس و حمایت ایران از محور مقاومت در منطقه. یک مقام ارشد امریکایی می‌گوید در حالی که پزشکیان «ممکن است بر تعامل با غرب تاکید کند، اما در نهایت تصمیم‌گیری نهایی به او بستگی ندارد» پیروزی ترامپ در نوامبر معادلات را پیچیده‌تر می‌کند. اما به ادعای ناظران حتی در صورت بازگشت ترامپ تهران خواهان مذاکره سازنده است. علی واعظ، کارشناس مسائل ایران در گروه بحران می‌گوید بهترین نتیجه ممکن است این باشد که ایالات متحده و ایران به توافقی «برد- برد» برای کوتاه‌مدت دست یابند، مشابه آنچه در سپتامبر گذشته به دست آوردند که شامل مبادله زندانیان بود و به واسطه‌اش دولت بایدن موافقت کرد که 6 میلیارد دلار از پول نفت ایران را آزاد کند.اما واعظ مدعی است: «تناسبی میان انتظارات غرب و ایران در مورد مطلوب، مقبول و ممکن وجود ندارد و از همین رو تداوم این بحث‌ها دشوار است.» به ادعای ناظران برای پزشکیان، معامله و اجتناب از جنگ منطقه‌ای حیاتی است. در حالی که او در مورد برنامه‌های اقتصادی خود صحبت کرده، به احتمال زیاد این اقتصاد است که تعیین می‌کند آیا پزشکیان می‌تواند چالش‌ها را کنار بزند یا نه.