چاپ

کرمان رصد - عصر ایران /چندین دهه است که یخچال‌های طبیعی غول‌پیکر با سرعت در حال از دست دادن یخ‌هایشان هستند. اما در بین این یخچال‌ها یکی هست که بیشتر از بقیه دانشمندان را نگران کرده است.
یکی از معروف‌ترین و البته بدنام‌ترین یخچال‌های قطب جنوب یخچال روز قیامت نام دارد. این نام را به این دلیل به این یخچال داده‌اند که فروپاشی و آب شدن آن می‌تواند برخی از بزرگترین شهرهای ساحلی جهان را در شرق و غرب عالم به زیر آب ببرد و زندگی بر روی سیاره زمین را به کلی متحول سازد.
یخچال روز قیامت (Doomsday/Thwaites Glacier) قطعه یخ عظیمی است به وسعت بریتانیا (120 کیلومتر) که عریض‌ترین یخچال طبیعی جهان به حساب می‌آید. این یخچال در واقع یک رودخانه یخزده است که از رأس ورقه یخی غرب قطب جنوب به سمت پایین پیچ و تاب می‌خورد تا به آب‌های بسیار سرد دریای آموندسن برسد و آنجا به شکل سکوی شناوری از یخ به نام قفسه یخی پخش شود.
یخچال روز قیامت در حال حاضر عامل حدود 4 درصد افزایش سطح دریاهای جهان است و مانند بسیاری از یخچال‌های طبیعی قطب جنوب، در سال‌های اخیر سرعت ذوب آن در حال افزایش بوده و در حال از دست دادن یخ‌هایش است (میزان از دست دادن یخ در 30 سال گذشته دو برابر شده است).

کرمان رصد

دلیل وقوع این اتفاق این است که بخش زیرین آن با گرم شدن آب اقیانوس‌ها ذوب می‌شود. تغییرات آب و هوایی، اقیانوس جنوبی را اطراف قطب جنوب گرم می‌کند و آب گرم‌تری را به سمت یخچال روز قیامت می‌آورد، به ویژه در اعماق بیشتری زیر سطح اقیانوس.
زمین زیر یخ‌های قطب جنوب غربی زیر سطح دریا است و قسمت‌هایی از بستر دریا زیر یخچال طبیعی به سمت عقب شیب دارد. این به آن معناست که اگر آب اقیانوس نسبتاً گرم زیر آن برود، می‌تواند یخ را از پایین برش دهد و یخچال و قفسه یخی آن را دچار فرسایش کند و پایداری آن را کاهش دهد.

کرمان رصد

تا اینجا مسئله خیلی نگران‌کننده است. اما مطالعه‌ای که به تازگی در دانشگاه کالیفرنیا، ایروین انجام شده، نشان می‌دهد یخچال روز قیامت ممکن است حتی آسیب‌پذیرتر از آن چیزی باشد که قبلاً تصور می‌شد، چون آب دریا به زیر بلوک عظیم یخ تا چندین کیلومتر فشار وارد می‌کند.
این ذوب سریع مشکل‌ساز است چون این یخچال به اندازه کافی یخ دارد که در صورت فروپاشی کامل، سطح دریاها را تا 65 سانتیمتر افزایش دهد؛ با سرعت فعلی، تا پایان قرن، این یخچال سطح دریاها را حدود 10 سانتیمتر افزایش خواهد داد.
این افزایش سطح دریا فقط از یک یخچال طبیعی بسیار زیاد است. اما نگرانی دانشمندان از یخچال روز قیامت دلیل دیگری هم دارد. این یخچال طبیعی مانند سنگ زیر بنا عمل می‌کند، به این معنا که فروپاشی آن می‌تواند منجر به فروپاشی یخچال‌های همسایه شود و به طور بالقوه بیش از 3 متر به سطح دریاهای جهانی اضافه کند.
از دست دادن این یخچال‌های طبیعی مهم در مقیاس‌های زمانی بشری غیرقابل برگشت خواهد بود و همین موضوع آن را به یک نقطه بحران تبدیل می‌کند.

کرمان رصد

دانشمندان هنوز مطمئن نیستند دقیقاً چه مقدار گرمایش برای ایجاد چنین نقطه اوجی نیاز است، اما احتمالاً بین 1.5 تا 2 درجه سانتیگراد گرمایش جهانی خواهد بود؛ سطحی که به سرعت در حال نزدیک شدن به آن هستیم. اعتقاد بر این است که ما هنوز به نقطه اوج بحران در قطب جنوب غربی نرسیده‌ایم، اما این نقطه اوج ممکن است نزدیک باشد.
ما در دهه‌های اخیر شاهد نرخ‌های بسیار سریع از دست رفتن یخ‌های قطب جنوب بوده‌ایم و این روند با دمای رو به افزایش، افزایش خواهد یافت.
گرمایش بیشتر در چند دهه آینده تغییرناپذیر می‌شود زیرا حتی تلاش‌های همه‌جانبه برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا حدود سال 2050 به طور قابل توجه موثر واقع نخواهند شد.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد این امر منجر به افزایش غیرقابل‌اجتناب ذوب‌های آینده خواهد شد که احتمالاً برای آغاز فروپاشی یخچال روز قیامت کافی است. دانشمندان دیگر نشان داده‌اند که حتی 1.2 درجه سانتی‌گراد گرمایش آب و هوای امروزی هم ممکن است برای تحریک فروپاشی صفحه یخی غرب قطب جنوب کافی باشد.
بنابراین، افزایش سطح دریا اجتناب‌ناپذیر و به طور بالقوه بسیار زیاد است، اما نحوه واکنش ما به این اتفاق مهم است.
تقریباً نیمی از جمعیت جهان در 200 کیلومتری خط ساحلی زندگی می‌کنند و افزایش سطح دریا به میزان 3 متر یا بیشتر می‌تواند بسیاری از شهرهای بزرگ جهان از جمله لندن، نیویورک و شانگهای را غرق آب کند. بنابراین باید بشر به سرعت خودش را برای تطبیق یافتن با این شرایط خطرناک آماده کند..
خوشبختانه افزایش سطح دریا بسیار کندتر از سایر تغییرات در سیستم آب و هوایی اتفاق می‌افتد که اثرات مخربی مانند موج گرما یا خشکسالی دارد. بنابراین ما هنوز زمان داریم تا برای تغییرات آینده آماده شویم. همانطور که دکتر ناتن می‌گوید: «با پیش‌بینی افزایش سطح آب در آینده، ما بجای اینکه صبر کنیم آب اقیانوس به آستانه خانه‌هایمان برسد، برای برنامه‌ریزی آن، زمان خواهیم داشت.»