کرمان رصد - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
صادرات نفت ایران به چین در ماه مه، رکورد هفت‌ماهه خود را شکست. پکن در طول این ماه، روزانه معادل یک‌میلیون و 540هزار بشکه نفتخام از تهران خریداری کرده است. به لطف مشتریانی مانند چین، مبادلات نفتی افزایش داشته و این روند موجب شده است ایران در سال گذشته میلادی رکورد افزایش تولید اوپک را ثبت کند. همچنین شواهد نشان می‌دهد پاکستان با نادیده گرفتن تهدید‌ها به اجرای پروژه مشترک خط لوله انتقال گاز میان دو کشور، مصمم است. به گزارش بلومبرگ، بلوک کشورهای تحریمشده توسط آمریکا، دارای پتانسیل برقراری تجارت دو و چندجانبه با یکدیگر هستند تا بتواند از آنها در برابر جنگ اقتصادی واشنگتن محافظت کند. این موارد به معنی آن است که رئیس‌جمهور بعدی ایران حداقل در صادرات نفتخام برای حفظ شرایط فعلی کار چندان دشواری نداشته باشد.
پیمان قناعتی‌فرد| حجم صادرات نفتخام ایران به چین در ماه مه، به‌دنبال بهبود شرایط و حاشیه‌‌‌‌‌های سود پالایشگاهی به‌ویژه در پالایشگاه‌های مستقل چینی، به بالاترین رقم طی هفت ماه گذشته رسید. به نوشته بلومبرگ، اطلاعات شرکت کپلر نشان می‌دهد چین تنها در طول ماه گذشته میلادی، روزانه برابر با یک‌میلیون و 540هزار بشکه نفتخام از ایران وارد کرده که بالاترین رقم از ماه اکتبر بوده‌است.
پالایشگاه‌های مستقل چین که اصطلاحا به آنها تی‌‌‌‌‌پات نیز می‌گویند؛ در سال2024 میلادی با حاشیه‌‌‌‌‌های ضعیف سوددهی برای تولید انواع سوخت، مواجه بوده‌اند. امری که موجب کاهش سطح فعالیت‌های آنها شد. این دسته از پالایشگاه‌ها، معادل ربع کل ظرفیت پالایش نفتخام چین را به خود اختصاص می‌دهند و در عین‌حال از پیشگامان تولیدگازوئیل نیز محسوب می‌شوند. نکته قابل‌تامل آنکه سود فرآوری نفتخام به بنزین و گازوئیل از ابتدای آوریل افزایش‌یافته تا جایی‌که به بالاترین رقم فصلی خود طی 10 سال‌گذشته رسیده‌است. رویترز در همین رابطه گزارش کرد، قیمت عرضه نفت سبک عربی به مشتریان آسیایی برای تحویل در ژوئیه، 50سنت در هر بشکه نسبت به ژوئن کاهش‌یافته و برابر با 2 دلار و 40سنت در هر بشکه بالاتر از شاخص عمان-دبی به‌فروش می‌رسد.
در ادامه گزارش آمده، قیمت فروش سایر گریدهای نفتی عربستانسعودی به متقاضیان آسیایی هم بین 40 تا 60سنت در هر بشکه ریزش کرده‌است. غول نفتی سعودی یعنی آرامکو، در عین حال، قیمت فروش نفتخام این کشور به کشورهای اروپایی را افزایش داده‌است. به‌عنوان مثال، قیمت رسمی فروش نفت سبک عربی به شمال اروپا در ژوئیه 3 دلار و 10سنت بالاتر از شاخص نفت‌برنت خواهد بود. همچنین به‌نظر می‌رسد قیمت فروش نفت سبک عربی به ایالاتمتحده در سطح 4 دلار و 75سنت بالاتر از شاخص نفتخام ترش آرگوس تثبیت شده‌است. قیمت فروش سایر درجات نفتی عربستانسعودی به آمریکا هم تغییر چندانی نداشته‌است.
تمرکز عربستان بر بازار
کاهش قیمت اخیر نفتخام، بیانگر این واقعیت است که دولت عربستان به‌رغم کاهش جهانی قیمت نفت متعاقب نشست اوپک‌پلاس، به‌جای قیمت، بر سهم بازار خود تمرکز دارد. از سویی دیگر، اوپک‌پلاس با افشای این خبر که راهبرد کاهش تولید داوطلبانه برخی از کشورهای عضو به‌‌‌‌‌تدریج برداشته خواهد شد، بازار را شگفت‌زده کرد؛ این در حالی است که طبق اعلام منابع رسمی، عربستان قصد دارد کاهش تولید خود را در سال2025 میلادی نیز ادامه دهد. در طول چند ماه گذشته، آرامکو قیمت رسمی فروش نفتخام خود به مقاصد آسیایی را نیز افزایش داده‌است. امری که به‌‌‌‌‌نوبه خود، از سلامت در سمت تقاضا به‌رغم قیمت‌های بالاتر حکایت دارد. واقعیت این است که انتشار خبر کاهش قیمت نفت صادراتی دولت سعودی برای مقاصد آسیایی که حجم عمده‌ای از مشتریان نفتی این کشور را تشکیل می‌دهند، می‌تواند به‌صورت بالقوه تاثیر معکوسی بر شاخص‌های نفتی دنیا بگذارد. کشورهای آسیایی فراتر از 80درصد ازکل صادرات نفت عربستان را به خود اختصاص می‌دهند.
از اوپک چه خبر؟
رویترز در گزارشی جداگانه نوشت؛ مجموع تولید نفت کشورهای عضو اوپک در ماه مه افزایشی بوده‌است. به‌نظر می‌رسد رشد صادرات نفتخام دو کشور نیجریه و عراق راهبردکاهش تولید داوطلبانه برخی دیگر از اعضا را در ائتلاف اوپک‌پلاس تا حد زیادی بی‌‌‌‌‌اثر کرده‌است. داده‌های حاصل از ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد اعضای اوپک در مجموع‌برابر با 26میلیون و 630هزار بشکه در روز طی ماه مه تولید کرده که 145هزار بشکه در روز بالاتر از ماه قبل از آن است.
رشد تولید نفتخام عراق در شرایطی صورت‌گرفته که دومین تولیدکننده بزرگ اوپک متعهد شده‌بود در ادامه سال‌جاری میلادی، تولید خود را کاهش داده تا مازاد تولید خود طی ماه‌های گذشته را جبران کرده باشد. تحت‌شرایط کنونی بازار جهانی نفت، عراق و نیجریه هریک تولید خود را‌برابر با 50هزار بشکه در روز افزایش داده‌اند؛ این در حالی است که عربستانسعودی و امارات‌متحده‌عربی نیز افزایش تولید مختصری را ثبت کردند. در این میان، تنها الجزایر بود که با هدف حفظ ذخیره میادین نفتی خود، سطح تولید را پایین آورد. اوپک حدود 250هزار بشکه در روز بیشتر از سهمیه تایید شده توسط اوپک‌پلاس برای 9عضو آن، تولید کرده که بیشتر این مازاد تولید متعلق به عراق است.
افزایش تولید نفت ایران
در میان کشورهایی که مشمول طرح کاهش تولید نمی‌شوند، ایران و ونزوئلا تولید خود را افزایش داده‌اند. تولید نفت ایران به بالاترین رقم طی 5سال‌گذشته رسیده‌است. ایران در سال2023 به‌رغم تحریم‌های ایالاتمتحده، رکورد افزایش تولید اوپک را ثبت کرد. از دیگر عوامل موثر بر بازار جهانی نفت می‌توان به این واقعیت اشاره کرد که به نوشته بلومبرگ، فعالان بازار بین‌المللی انرژی انتظار ندارند وضع هرگونه تحریم جدید، تاثیری درخور اعتنا بر صادرات نفت ایران داشته‌باشد. به‌عنوان مثال، به‌رغم هشدارهای صادره از سوی واشنگتن در مورد تحریم‌ها، هندوستان قرارداد توسعه بندر چابهار در ایران را امضا کرد. امری که می‌تواند مسیرترانزیت زمینی را برای صادرات تولیدات هندی به‌‌‌‌‌سمت آسیای‌مرکزی باز‌کند.
در واکنش به امضای این قرارداد، معاون سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا در جمع خبرنگاران اعلام کرد: هرشخص حقیقی یا حقوقی و در هر قالب که به انجام معاملات تجاری با ایران فکر می‌کند باید از خطر بالقوه تحریم‌ها آگاه باشد. تحریم‌های ایالاتمتحده علیه ایران پابرجاست و ما به اجرای آن ادامه می‌دهیم. از سوی دیگر و به نوشته «شانا» معاون نخست‌‌‌‌‌وزیر و وزیر امورخارجه پاکستان نیز به‌‌‌‌‌تازگی با نادیده‌گرفتن تهدید‌‌‌‌‌های آمریکا درباره برقراری روابط تجاری با ایران، به‌ویژه در زمینه پروژه مشترک خط لوله انتقال گاز میان دو کشور گفت؛ نمی‌توان به پاکستان امر و نهی کرد و این کشور در تصمیم‌گیری‌هایش تنها منافع خود را درنظر می‌گیرد.
روزنامه پاکستانی «دان» در همین رابطه گزارش داد: معاون نخست‌‌‌‌‌وزیر و وزیر امورخارجه پاکستان در جریان یک نشست خبری در اسلام‌‌‌‌‌آباد در پاسخ به پرسشی درباره این پروژه اعلام کرد ما باید مراقب منافع خود باشیم و تعهدهای خود را درنظر بگیریم و دولت باید با درنظر داشتن منافع پاکستان درباره کاری که می‌خواهیم انجام بدهیم، زمان و چگونگی آن تصمیم‌گیری کند، فارغ از اینکه آمریکا و دیگر کشورها در این‌باره چه فکری می‌کنند. بر اساس این گزارش، هرچند محدودیت‌های مالی و تجاری بی‌سابقه علیه روسیه، ایران، ونزوئلا، کره‌شمالی و چین با محدود‌کردن دسترسی به کالاها و بازارهای غربی، اقتصاد آنها را تحت‌فشار قرار داده‌است، اما به گفته مقام‌‌‌‌‌های غربی و داده‌های گمرکی، پکن به‌طور فزاینده‌ای با تقویت روابط تجاری خود، این تلاش‌های تحت‌رهبری ایالاتمتحده را خنثی کرده‌است.
بازار سایه نفتی
تحت شرایط فعلی، بلوک کشورهای تحریمشده در مجموع از مزیت مقیاسی که بتواند از آنها در‌برابر جنگ اقتصادی واشنگتن محافظت کند، برخوردار شده‌اند و در حال تجارت با یکدیگر در تمام زمینه‌‌‌‌‌ها هستند. در یک‌‌‌‌‌سوی معادله، چین اقدام به خریداری نفت از سه قدرت در اوپک، یعنی روسیه، ایران و ونزوئلا می‌کند و این کشورها در عوض به موجب این مبادلات، منابع مالی لازم را برای خریداری کالاهای تحریمشده از چین کسب می‌کنند. در همین رابطه، کیمبرلی دوناوان تحلیلگر مسائل اقتصادی در اندیشکده شورای آتلانتیک، اظهار کرد: درآمدهای نفتی از جانب چین است که به اقتصادهای ایران و روسیه کمک کرده است.
![]()