بزرگنمايي:

کرمان رصد - محمد صادق صادقی گیوی، که بعدها با نام صادق خلخالی شناخته شد، یکی از چهره‌های جنجالی و پرحاشیه‌ انقلاب اسلامی ایران است. او که از جوانی در مسیر تحصیلات دینی و فعالیت‌های سیاسی گام نهاد، به یکی از همراهان نزدیک آیت‌الله سید مصطفی خمینی بدل شد و با ورود به جریان انقلاب، نقش پررنگی در تهییج توده‌ها ایفا کرد.
داستان تبعید و مقاومت او در سال‌های منتهی به انقلاب، بخشی کمتر شنیده‌شده از تاریخ سیاسی ایران است؛ بخشی که با تلخی، اعتراض، و اصرار بر مبارزه در برابر حکومت پهلوی آمیخته شده است. آنچه در پی می‌خوانید روایتی است از تبعید صادق خلخالی به‌ دلیل فعالیت‌های انقلابی که در کتاب «انقلاب اسلامی در لارستان»، نوشته رسول احمدلو و منتشرشده توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی آمده است: محمد صادق صادقی گیوی، مشهور به صادق خلخالی، فرزند یدالله، در سال 1305 در شهر گیوی از توابع خلخال، در خانواده‌ای مذهبی و متوسط به دنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و بخشی از دروس مقدماتی حوزوی در زادگاه خود، در سال 1323 برای ادامه‌ تحصیل در سطوح بالاتر علوم دینی به حوزه‌ی علمیه‌ قم رفت. در دوران طلبگی، با آیت‌الله سید مصطفی خمینی همکاری علمی نزدیکی داشت و آن‌چنان در مباحث علمی مهارت یافت که آقا سید مصطفی او را به‌ عنوان هم‌بحث برگزید. این دوستی، سبب نزدیکی بیشتر او با امام خمینی شد. خلخالی به موازات تحصیلات دینی، در فعالیت‌های سیاسی نیز مشارکت داشت و همین امر منجر به بازداشت و تبعید او به شهر رفسنجان شد. رفسنجان به دلیل قرار گرفتن در مسیر شاهراه تهران–کرمان، محل عبور و مرور افراد محلی و غیرمحلی بود و همین موضوع به خلخالی این امکان را داد که فعالیت‌های انقلابی خود را در آن‌جا نیز ادامه دهد. او با تشکیل جلسات مذهبی در خانه‌اش، مردم را به فعالیت‌های انقلابی و تظاهرات تشویق می‌کرد. بر اثر تحریکات او، در روز 29 بهمن 1356، گروهی از اهالی رفسنجان به خیابان‌ها آمده و به تظاهرات و سر دادن شعارهای ضد پهلوی پرداختند. به همین دلیل، شهربانی رفسنجان طی نامه‌ای رسمی از فرمانداری خواست که به دلیل نقش مؤثر خلخالی در تحریک مردم، وی را به محل دیگری منتقل کند. متن نامه‌ی شهربانی رفسنجان به فرمانداری: «چون از موقعی که شیخ محمد صادق گیوی معروف به خلخالی از قم به رفسنجان تبعید شده، افراد افراطی و منحرف محلی را در منزل خود پذیرا شده و از شهرهای دیگر مانند قم، یزد و... نیز افراد ناشناسی به دیدارش آمده‌اند و با تشکیل جلسات، مردم را تحریک کرده است، حتی دختر ایشان که در دبیرستان شهناز تحصیل می‌کند نیز بین محصلین دست به تحریکاتی زده است. خواهشمند است ترتیبی اتخاذ گردد که نامبرده به محل دیگری منتقل شود.« در پی این درخواست، کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی قم در تاریخ 17 اسفند 1356 جلسه‌ای با حضور مقامات مسئول تشکیل داد. به پیشنهاد نماینده‌ نخست‌وزیری، با تغییر محل تبعید آیت‌الله خلخالی از رفسنجان به لارستان موافقت شد. در ساعت 14:30 روز 7 فروردین 1357، آیت‌الله خلخالی از شهربانی رفسنجان برای اعزام به لارستان تحویل مأموران شد و در ساعت 5 عصر روز بعد، به فرمانداری لار رسید. او بلافاصله تحویل شهربانی آن‌جا شد. خلخالی در روز 9 فروردین 1357، هم‌زمان با چهلم شهدای قیام تبریز، اعلامیه‌ای تند و صریح خطاب به مراجع، علما و مردم ایران منتشر کرد و نسخه‌هایی از آن را به سازمان ملل و کانون وکلای دادگستری ارسال نمود. در این اعلامیه، به تبعید گسترده‌ علما و مردم معترض اشاره کرد و نوشت: »پلیس ایران با تبعید کردن تعداد زیادی از علما، کسبه و تجار، تلاش کرد تا با ارعاب، از سکوت مردم سوءاستفاده کند. اما رشد فکری ملت و همراهی با تبعیدی‌ها، عرصه را بر پلیس تنگ کرد. بدون در نظر گرفتن موازین قانونی، مرا با عجله و سراسیمه به لارستان منتقل کردند.» در همین ایام، او اعلامیه‌ای دیگر نیز درباره‌ عزای عمومی چهلم شهدای تبریز صادر کرد و در آن نوشت: »هیأت حاکمه‌ ایران با کشتار مردم قم، تبریز و سایر شهرها، چهره‌ ضد مردمی خود را آشکار ساخت. خرید انبوه سلاح از خارج، برای نابودی ملت ایران است. ملت ایران تنها خواهان اجرای قرآن و برچیده شدن حکومت دیکتاتوری است. این مردم، الهام‌گرفته از مراجع دینی، تا پیروزی نهایی به مبارزه ادامه خواهند داد.» آیت‌الله خلخالی پس از ورود به لار، ابتدا مدتی در شهر قدیم و سپس در خانه‌ آیت‌الله سید عبدالعلی آیت‌اللهی اقامت کرد. پس از ده روز، با تلاش آیت‌الله سید محمدحسین نسابه، منزلی در شهر جدید لار برای او اجاره شد. ابتدا قرار بود که نماز جماعت در مسجد فضل‌الله‌خانی (در مرکز شهر لار) برگزار کند، اما به دلیل حضور امام جماعت پیشین آن، مسجدی دیگر در شهر جدید در اختیارش قرار گرفت. خلخالی در طول 40 روز اقامت در لارستان، به فعالیت‌های دینی و سیاسی خود ادامه داد و با صدور اعلامیه‌ها، دیدار با مردم، و اقامه‌ نماز جماعت، حضور پررنگی در فضای انقلابی منطقه داشت.